Z opracowań Pruskiego (1967), Pająka (1968), Nowickiego (1997) wynika, że w wieku XIX na ziemiach polskich hodowano wiele ras bydła: czarno-białą holenderską, simentalską, oldenburską, wyżynną czerwoną świętokrzyską, a także bernery, pinzgauery, szwyce, shorthorny, srebrzyste holendry, czarne i czerwone nadbużańskie, wschodnie fryzy (czerwono-białe), vogthändery, białogrzbiety, nizinne żuławskie, czerwono-białe. Pogłowie bydła składało się więc z różnych miejscowych typów przekrzyżowanych zarówno pomiędzy sobą jak i ze sprowadzonymi rasami zachodnioeuropejskimi.
Prof. Pruski (1967) podaje, że z nazwą “białogrzbiety” spotykamy się w opisie bydła dokonanym przez Jana Ostromęckiego w 1903 r. Autor ten podzielił bydło krajowe na dwie grupy:

• bydło czerwone polskie,
• bydło wyprowadzające swe pochodzenie od tura “Bos primigenius B”. Bydło to nazywa: żuławskim, białogrzbietami, czasami nadwiślańskim, powiślańskim, nadświdrzańskim, nadbużańskim. Bydło to posiadało charakterystyczną maść tzn. było ono na ogół srokate, najczęściej biało-czarne, czerwono-srokate, a rzadziej sino (popielato)-srokate.

W podręczniku “Zarys chowu bydła” prof. J. Pająk (1968) podaje, że “na terenach nad Bugiem, Sanem i Narwią, a zwłaszcza nad dolną Wisłą, ukształtował się odrębny typ bydła i można go traktować jako grupę rasową, przyjmując dla całego tego pogłowia starą nazwę – bydło nadwiślańskie”.

Z nazwą tego bydła spotykamy się już w pracy Gunthnera z 1853 r. Również u Kleckiego (1906-1908) spotyka się nazwę bydła “powiślańskie” i “nadwiślańskie”. W sprawozdaniu z ankiety podjętej w 1899 r. przez Sekcję Rolną w celu zbadania stanu hodowli bydła w Królestwie Polskim, a opracowanym przez Stanisława Chaniewskiego, w opisie krajowego bydła Guberni Warszawskiej znajduje się wzmianka o bydle “powiślańskim”. W Encyklopedii Rolniczej wydanej w 1872 r. w Warszawie T. Chłapowski w artykule pt. “Bydło” pisze: “na Powiślu między granicą pruską a Warszawą spotyka się rasę bydła do żuławskiej trochę podobną, mleczną i pięknej postawy”. Z nazwą bydła nadwiślańskiego, względnie nadwiślańskich białogrzbietów spotkać się można w artykułach A. Nietkowskiego publikowanych w Gazecie Rolniczej w latach 1901-1906.

Co do pochodzenia tego bydła nie ma jednoznaczności. Przewijają się 2 tezy, tzn., że jest to bydło przebywające na tym terenie od niepamiętnych czasów (podobnie jak bydło polskie czerwone) lub, że przed wiekami przywędrowało do Polski z okolic Bałtyku. Jedna i druga teza potwierdza jednak, że jest to bydło od wieków bytujące na tych terenach, doskonale wykorzystujące paszę i wytrzymałe na trudne miejscowe warunki. Prawocheński (1926) przypuszcza, że białogrzbiety pochodzą od prymitywnego bydła zamieszkującego kiedyś północny-wschód Europy, a w charakterystycznym umaszczeniu widzi on pośrednią fazę w procesie “bielenia umaszczenia”, co spotyka się również u innych ras.

Według Sprawozdania Izb Rolniczych na przełomie 1935/36 r. na terenie działania Lubelskiej Izby Rolniczej znajdowało się 6,1% krów rasy “białogrzbiety”.
W podręczniku prof. J. Pająka (1968), autor podaje, że “obecnie pewna ilość tego bydła występuje jeszcze w woj. białostockim oraz w pow. radomskim i ostrowskim woj. kieleckiego, ponadto zaś w północnej części woj. lubelskiego i północno-wschodniej części woj. warszawskiego”. W podręczniku prof. E. Sasimowskiego (1983) autor stwierdza, że “białogrzbiety w Polsce nie należały do ras popieranych i objętych rejonizacją, ale w środkowo i północno-wschodniej części kraju są jeszcze spotykane w masowym pogłowiu bydła”.
W podręcznikach profesorów W. Pruskiego (1967), J. Pająka (1968) i E. Sasimowskiego (1983) w opisie budowy białogrzbietów zawarte są między innymi takie stwierdzenia: Budowa bydła nadwiślańskiego jest swoista, odróżniająca je od bydła polskiego czerwonego i nizinnego czarno-białego. Znamionują je następujące cechy budowy: łeb ciężki, skrzyniasty, oczodoły o wysklepionym obramowaniu, szyja długa z wyraźnym podgardlem, tułów długi o dość głębokiej, ale wąskiej piersi, zad często pochyły lub dachowaty, ogon wysoko osadzony, kończyny krótkie, tylne często o postawie szablastej. Wymię ma zawieszenie brzuszne, co zapewnia dobry jego rozwój i uniezależnia od szerokości miednicy oraz rozstawienia tylnych kończyn, umożliwia zatem osiągnięcie wysokiej mleczności bez większej zmiany budowy zwierzęcia.
Białogrzbiety, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje biały pas, wąski na kłębie a rozszerzający się ku zadowi, gdzie obejmuje całą szerokość miednicy. Brzeg barwnego obrzeżenia jest nieregularnie poszarpany, a że boki tego bydła są najczęściej umaszczone czarno lub czerwono, Moczarski (1907) nazwał je “boczastym”. Umaszczenie białogrzbietów dziedziczy się bardzo silnie.

Wykonane w latach 1953-1955 pomiary biometryczne bydła polskiego czerwonego w ośrodku mazowieckim przez W. Krotowa i bydła nadwiślańskiego z doliny Biebrzy przez J. Pająka (1968) wykazują zgodność wymiarów bydła nadwiślańskiego (białogrzbietów) z wymiarami bydła czerwonego polskiego. Autorzy tłumaczą to podobnymi warunkami bytowania bydła krajowego.

Pod względem cech użytkowości mlecznej i mięsnej białogrzbiety zajmowały na ogół pośrednie miejsce między bydłem czerwonym polskim a nizinnym czarno-białym. Prof. E. Sasimowski (1983) podaje, że “wśród rolników indywidualnych bydło to cieszyło się dobrą opinią jako wydajne i dobre do utrzymania”.

Jak podaje prof. J. Pająk (1968) w latach 1953-1955 w wielu gromadach w dorzeczu Biebrzy spotykało się jeszcze dość często bydło nadwiślańskie. W niektórych miejscowościach stanowiło ono nawet w granicach 20-30% całego pogłowia. Ostatnim, który interesował się bydłem białogrzbietym w Polsce w latach sześćdziesiątych był Prof. Jan Pająk z SGGW w Warszawie. W późniejszym okresie bydło to nie było wyróżniane jako odrębna rasa, w konsekwencji czego zostało uznane za wymarłe. Bydło białogrzbiete przetrwało na Litwie i jest wymieniane jako rasa zasługująca na ochronę zasobów genetycznych.

Prace nad restytucją i zachowaniem zasobów genetycznych białogrzbietów prowadzi Katedra Hodowli i Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie na podstawie programu, który w 2002 r. opracował prof. Zygmunt Litwińczuk na zlecenie Zespołu ds. Ochrony Zasobów Genetycznych Zwierząt, działającego w Ministerstwie Rolnictwa. Stado “mateczne” znajduje się na Polesiu w Zakładzie Doświadczalnym AR w Uhrusku (pow. Włodawa). Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi decyzją nr 210/2003 z dnia 31 lipca 2003 r. otworzył księgę dla tej rasy, którą prowadzi Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
Aktualnie populacja krów zapisanych do księgi liczy około 300 sztuk tej rasy, utrzymywanych w 40 gospodarstwach.