Wydział Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki (pierwotnie Zootechniczny) powstał 1 września 1953 r., jeszcze w strukturach Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, jako trzeci zajmujący się naukami rolniczymi – obok Wydziału Rolnego i Weterynaryjnego. W skład jego weszły 4 katedry tzw. „pionu produkcji zwierzęcej”, wyłączone z Wydziału Rolnego UMCS. Były to: Katedra Zoologii (1944 r.), Katedra Ogólnej Hodowli Zwierząt (1945 r.), Katedra Fizjologii i Żywienia Zwierząt (1945 r.) oraz Katedra Szczegółowej Hodowli Zwierząt (1945 r.), w ramach której w 1952 r. powołano 2 zakłady: Hodowli Bydła oraz Hodowli Koni i Owiec. 1 września 1955 roku, już po powstaniu Wyższej Szkoły Rolniczej włączono do Wydziału Katedrę Zoohigieny, która uprzednio funkcjonowała w strukturze Wydziału Weterynaryjnego.

W opracowaniu wydanym w 1963 roku na X-lecie Wydziału Zootechnicznego autorzy piszą: „Wymienione katedry przebyły w swym rozwoju bardzo uciążliwą drogę, poczynając od pierwszych prac organizacyjnych podjętych w niezwykle ciężkich warunkach przez kilkunastu pełnych patriotyzmu i zapału ludzi aż do momentu scalenia się ich i przeobrażenia w dniu 1 września 1953 r. w Wydział Zootechniczny UMCS”.

Pierwszymi, którzy tworzyli historię Jednostki byli: prof. Adam Domański (1901-1997), prof. Laura Kaufman (1889-1972), prof. Henryk Malarski (1887-1955), prof. Zdzisław Zabielski (1885-1974).

Ówczesne warunki lokalowe były bardzo trudne. Katedry dysponowały jednym lub dwoma pokojami w budynkach porozrzucanych po różnych częściach miasta. Na niektóre zajęcia, studenci wyjeżdżali kilka razy w roku do Puław, gdzie odbywali ćwiczenia w laboratoriach byłego Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego.

Warunki lokalowe poprawiły się nieco w roku akademickim 1947/48, po odbudowie gmachu przy ul. Króla Leszczyńskiego 9. Jednak znaczącą poprawę bazy lokalowej Wydział uzyskał dopiero w 1969 r., gdy przy ul. Akademickiej 13 oddano do użytku nowy gmach Collegium Zootechnicum. Rok później przeniesiono do niego wszystkie katedry produkcji zwierzęcej. Znacznie później, bo w 2005 r. Wydział pozyskał kilkanaście pomieszczeń przy ulicy Dobrzańskiego (w Felinie), które zajmuje obecnie Katedra Hydrobiologii i Ochrony Ekosystemów (od 1 września 2019 r. weszła w struktury nowo powołanego Wydziału Biologii Środowiskowej).

W trakcie historii Wydziału dokonano kilku reorganizacji.

Pierwsza przypadła na rok 1970 roku, kiedy to w miejsce katedr powołano instytuty. Z 6 katedr produkcji zwierzęcej utworzono 3 instytuty: Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej, Hodowli i Technologii Produkcji Zwierzęcej oraz Żywienia i Higieny Zwierząt. Do istniejącego na Wydziale w latach 1966-1970 Zakładu Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej dołączono z Wydziału Rolniczego Katedrę Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa i przemianowano w instytut o tej samej nazwie, który do roku 1975 funkcjonował w strukturze Wydziału Zootechnicznego.

Kolejnej reorganizacji w strukturze Wydziału dokonano w 1993 roku. Z Instytutu Hodowli i Technologii Produkcji Zwierzęcej wyłączono Zakład Hodowli Zwierząt Łownych i powołano samodzielną Katedrę Ekologii i Hodowli Zwierząt Łownych. Instytut Żywienia i Higieny Zwierząt podzielono na Instytut Żywienia Zwierząt oraz Katedrę Higieny Zwierząt i Środowiska. Z Instytutu Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej wydzielono natomiast Katedrę Zoologii, Katedrę Hydrobiologii i Ichtiobiologii oraz Katedrę Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej.

Następną reorganizację przeprowadzono w 1997 roku. Funkcjonujący Instytut Hodowli i Technologii Produkcji Zwierzęcej przekształcono w 6 samodzielnych jednostek, wydzielając: Katedrę Hodowli Bydła, Katedrę Hodowli Owiec i Kóz, Katedrę Hodowli i Technologii Produkcji Trzody Chlewnej, Katedrę Hodowli i Użytkowania Koni, Zakład Etologii i Podstaw Technologii Produkcji Zwierzęcej oraz Zakład Oceny i Wykorzystania Surowców Zwierzęcych. Dwie ostatnio wymienione jednostki (zakłady) przekształcono w następnych latach w katedry (1998 i 2000).

W 2000 roku z Katedry Ekologii i Hodowli Zwierząt Łownych wyodrębniono samodzielny Zakład Hodowli Amatorskich i Zwierząt Dzikich (obecnie Katedra Hodowli Zwierząt Towarzyszących i Dzikich), a w 2001 roku z Instytutu Żywienia Zwierząt (obecnie Instytut Żywienia Zwierząt i Bromatologii) – Katedrę Biochemii i Toksykologii.

W  2017 r. dokonano kolejnej reorganizacji Wydziału, w wyniku której powstało 10 jednostek, w tym 3 instytuty i 7 katedr. W 2018 r. Katedra Hodowli i Użytkowania Koni przeniosła się na ul. Doświadczalną (w Felinie), przy której powstał w 2019 r. Ośrodek Jeździecki. Posiada on 3 stajnie, 2 kryte ujeżdżalnie i 1 otwartą.

W roku 1998 zmieniono nazwę Wydziału z Zootechnicznego na Biologii i Hodowli Zwierząt, w 2016 r. na Wydział Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki (Uchwała Senatu 22/2015-2016 z dnia 22.01.2016, a z dniem 1 września 2019 r.), a 1 września 2019 r. na Wydział Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki (Uchwała Senatu 57/2018-2019 z dnia 26.04.2019). Ostatnia zmiana nazwy Wydziału podyktowana była faktem utworzenia z dniem 1 września 2019 r. Wydziału Biologii Środowiskowej, w struktury którego weszły dwie jednostki organizacyjne z Wydziału Biologii, Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki (Katedra Hydrobiologii i Ochrony Ekosystemów oraz Katedra Zoologii i Ekologii Zwierząt). Fakt ten nastąpił w wyniku wieloletnich działań kolejnych władz Wydziału, które dbały o kształcenie kadry, nie tylko w dyscyplinie zootechnika, ale także w dyscyplinie technologia żywności i żywienia i w dziedzinie nauk biologicznych. Efekty tych działań pozwoliły w 2018 r. złożyć Dziekanowi Wydziału – prof. Joannie Barłowskiej wniosek do Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów o prawa doktoryzowania w dyscyplinie biologia. Decyzją tej Komisji z dnia 28 stycznia 2019 r. Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (biorąc pod uwagę również kadrę przypisaną do dyscypliny biologia z innych wydziałów) uzyskał prawa nadawania stopnia doktora nauk ścisłych i przyrodniczych w dyscyplinie nauki biologiczne. Pozwoliło to JM Rektorowi Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie – prof. dr hab. Zygmuntowi Litwińczukowi podjąć inicjatywę utworzenia nowego wydziału – Biologii Środowiskowej. Wraz z utworzeniem Wydziału Biologii Środowiskowej przeniesiono tam kształcenie na kierunkach studiów: ochrona środowiska, biologia wraz ze specjalnością biologia sądowa i biokosmetologia.

Obecnie w skład struktur Wydziału wchodzi 2 instytuty i 7 katedr.

Na Wydziale zatrudnionych jest łącznie 133 osoby, w tym 98 nauczycieli akademickich, 29 pracowników inżynieryjno-technicznych i 6 pracowników z obsługi. W grupie nauczycieli akademickich, 75 zatrudnionych jest na etatach badawczo-dydaktycznych, a 23 na dydaktycznych. Wśród pracowników badawczo-dydaktycznych jest 24 profesorów (tytuł naukowy), 17 profesorów uczelni, 3 adiunktów ze stopniem naukowym doktora habilitowanego, 23 adiunktów ze stopniem naukowym doktora, 2 asystentów ze stopniem naukowym doktora i 6 asystentów ze stopniem zawodowym magistra. Wśród pracowników zatrudnionych na etatach dydaktycznych jest 1 profesor, 7 profesorów uczelni  i 15 adiunktów ze stopniem naukowym doktora (10.03.2021 r.).  

            Szczególny wkład w rozwój Wydziału wnieśli kolejni dziekani, profesorowie: Adam Domański (1953-1962), Alfred Chodkowski (1962-1964), Ewald Sasimowski (1964-1969), Janusz Maciejowski (1969-1972), Władysław Zalewski (1972-1973), Józef Zięba (1973-1984), Jacek Rączkiewicz (1984-1987), Marian Budzyński (1987-1990), Zygmunt Litwińczuk (1990-1996), Grażyna Jeżewska (1996-2002), Tomasz M. Gruszecki (2002-2008)  i Eugeniusz R. Grela (2008-2016), Joanna Barłowska (2016 –2021). W kadencji 2021-2024 funkcję dziekana pełni prof. dr hab. Brygida Ślaska.

Miarą uznania dla pracowników Wydziału było powołanie ich do pełnienia funkcji kierowniczych w Uczelni. Rektorem w latach 1969-1972 był prof. Ewald Sasimowski, a na obecną kadencję (2016-2020) powierzono tę funkcję prof. dr hab. dr h. c. mult. Zygmuntowi Litwińczukowi. Funkcję prorektora pełnili profesorowie: Gabriel Brzęk (1959-1962), Adam Domański (1965-1966), Janusz Maciejowski (1972-1975), Władysław Zalewski (1973-1981), Aleksander Walkiewicz (1987-1990), Ryszard Stenzel (1990-1993), Czesława Lipecka (1993-1996), Grażyna Jeżewska (2002-2008) i Eugeniusz R. Grela (2016-2020).

            Zaszczytne tytuły doktora honoris causa naszej uczelni otrzymało do chwili obecnej 6 profesorów Wydziału. Byli to: Laura Kaufman (1964), Gabriel Brzęk (1984), Adam Domański (1987), Ewald Sasimowski (1991), Władysław Zalewski (2003) i Marian Budzyński (2013). Tym zaszczytnym tytułem inne uczelnie wyróżniły 3 profesorów Wydziału, tzn. Gabriela Brzęka w 1995 r. Akademia Medyczna w Lublinie, Czesławę Lipecką w 2006 r. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu oraz czterokrotnie Zygmunta Litwińczuka: w 2008 r. Akademia Podlaska w Siedlcach, w 2013 r. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, w 2016 r. – Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu i w 2020 r. – Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie.

            Najwyższe wyróżnienie Wydziału V PAN, tzn. Medal im. Michała Oczapowskiego przyznano profesorom: Adamowi Domańskiemu (1991), Ewaldowi Sasimowskiemu (2003), Marianowi Budzyńskiemu (2008), Zygmuntowi Litwińczukowi (2017) i Czesławie Lipeckiej (2018). Natomiast prestiżowym medalem im. prof. Tadeusza Vetulaniego za zasługi dla ochrony bioróżnorodności rodzimych ras zwierząt gospodarskich wyróżnieni zostali: Ewald Sasimowski (2002), prof. Zygmunt Litwińczuk (2007) i prof. Tomasz M. Gruszecki (2015).

Pracownicy Wydziału wybierani byli również do pełnienia funkcji w ważnych instytucjach związanych z organizacją nauki w Polsce. Członkami Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów (poprzednio Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej) byli profesorowie Ewald Sasimowski (1973-1979), Janusz Maciejowski (1986-1994) i Zygmunt Litwińczuk (1997-2016). Obecnie tą funkcję pełni Prof. dr hab. Tomasz M. Gruszecki (2017-2020), który został jednocześnie wybrany na członka Rady Doskonałości Naukowej na kadencję 2019-2023. Prof. Czesława Lipecka była członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (2000-2005), a prof. Marian Budzyński członkiem Zespołu Nauk Rolniczych KBN (2000-2003). Funkcję przewodniczących Komitetu Nauk Zootechnicznych PAN pełnili: prof. Ewald Sasimowski (1975-1978), prof. Janusz Maciejowski (1981-1983) i prof. Marian Budzyński (1991-2003), a wiceprzewodniczących Komitetu Nauk Zootechnicznych PAN – prof. Zygmunt Litwińczuk (2003-2011) i Komitetu Nauk Zootechnicznych i Akwakultury PAN – prof. Tomasz M. Gruszecki (2016-2020).

Miarą uznania w ogólnopolskim środowisku zootechnicznym  był wybór naszych pracowników do władz Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego. Prezesami Towarzystwa byli profesorowie: Roman Prawocheński (1938-1939), Henryk Malarski (1948-1955), Ewald Sasimowski (1972-1974), Janusz Maciejowski (1986-1989) i Zygmunt Litwińczuk (2007-2013).

Należy tutaj jeszcze raz wspomnieć o osobie wielce zasłużonej dla naszego Wydziału – Prof. Laurze Kaufman, która była pierwszą w Polsce kobietą – profesorem zootechniki, członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk (od 1958 r.) oraz założycielem i  pierwszym prezesem Lubelskiego Towarzystwa Naukowego (1958-1965).

Wydział przez cały czas rozwija swoją ofertę dydaktyczną. Momentem przełomowym było powołanie w 1992 r., obok Zootechniki, drugiego kierunku studiów – Ochrony środowiska. W 2002 roku utworzono na Wydziale trzeci kierunek studiów – Biologia, ze specjalnością biologia stosowana, w 2010 r. powołano czwarty kierunek – Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP), a w 2011 r. piąty – Bezpieczeństwo żywności. W latach 2012-2014, na bazie trzech specjalności z kierunku Zootechnika powstały nowe kierunki: Hipologia i jeździectwo, Behawiorystyka zwierząt oraz Doradztwo w obszarach wiejskich. W 2015 r. powstał dziewiąty kierunek studiów (II^o) – Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności, a w 2017 r. powołano studia I stopnia. W 2017 r. powstały dwa kolejne kierunki studiów: Aktywność fizyczna i agroturystyka kwalifikowana i anglojęzyczny – Equine Management and Care. W 2018 r. powstał kierunek studiów Biokosmetologia i specjalność w języku angielskim (Horse Osage) na II stopniu kierunku Hipologia i jeździectwo, a w 2020 r. kierunek studiów Zarządzenie w produkcji i przetwórstwie mleka (II^o) i Pszczelarstwo w agroekosystemach (I^o). Jak już wspomniano wcześniej, kształcenie na 3 kierunkach studiów (ochrona środowiska, biologia wraz ze specjalnością biologia sądowa i biokosmetologia) prześniono na nowo powstały Wydział Biologii Środowiskowej.

W ostatnim okresie (lata 2016-2018) na 8 kierunkach studiów (Zootechnika, Bezpieczeństwo żywności, Hipologia i jeździectwo, Behawiorystyka zwierząt, Bezpieczeństwo i higiena pracy, Biologia, Ochrona środowiska oraz Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności) została przeprowadzona ocena programowa Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Wszystkie te kierunki studiów uzyskały ocenę „pozytywną”.

Aktualnie na Wydziale studiuje 1303 osób. Na przestrzeni 66 lat dyplom ukończenia studiów uzyskało prawie 15,5 tys. absolwentów, z tego 7460 na kierunku Zootechnika, 5300 – Ochrona środowiska, 910 – Biologia, 244– Hipologia i jeździectwo, 582 – Behawiorystyka zwierząt, 468 –Bezpieczeństwo i higiena pracy, 145 – Bezpieczeństwo żywności, 120 – Bezpieczeństwo i certyfikacja żywności oraz 48 – Doradztwo w obszarach wiejskich.

Od 1996 r. Wydział prowadził również studia doktoranckie (ostatni nabór doktorantów w 2018 r.). W tym okresie podjęło studia doktoranckie 193 osoby, z czego 90 ukończyło obroną pracy doktorskiej. Do Wydziału przypisane jest również 4 kierunki studiów podyplomowych.

Na Wydziale działa dwa studenckie koła naukowe. Pierwsze z nich powstało w 1966 r. pod obecną nazwą Studenckie Koło Naukowe „Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki” (do końca października 2019 r. – Studenckie Koło Naukowe Biologów i Hodowców Zwierząt). Zrzesza ono obecnie około 350 studentów, pracujących aż w 21 sekcjach specjalistycznych. Opiekunem naukowym Koła od 2016 r. jest dr hab. prof. uczelni Witold Chabuz. Drugie pn. Studenckie Koło Naukowe Biologii, Hodowli i Użytkowania Drobiu powstało w 2020 r. i zrzesza przeszło 20 studentów Opiekunami koła są; Pani dr hab. Justyna Batkowska, prof., uczelni i mgr inż. Kamil Drabik.

Działalność naukowo-badawcza realizowana na Wydziale Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki związana jest problemami badawczymi podejmowanymi przez poszczególne jednostki organizacyjne.

Na szczególne podkreślenie zasługuje twórczy wkład pracowników Wydziału w proces tworzenia i ochrony zasobów genetycznych rodzimych ras zwierząt. Należy tutaj wymienić prof. Zdzisława Zabielskiego jako twórcę świni rasy gołębskiej (obecnie puławskiej), prof. Laurę Kaufman – kur rasy polbar, prof. Adama Domańskiego – owcy uhruskiej (obecnie polska owca nizinna – odmiany uhruskiej), prof. Janusza Maciejowskiego – lisa pastelowego.

Znaczący jest również wkład naszych profesorów w zachowanie hodowli i ochronę, a niekiedy i restytucję wielu ras zwierząt. Wymienić tu należy wielkie zaangażowanie: prof. Witolda Głuchowskiego i prof. Józefa Zięby, później prof. Grażyny Jeżewskiej-Witkowskiej w utrzymanie i ochronę kur rasy zielononóżka kuropatwiana, co kontynuuje prof. Antoni Brodacki i prof. Grzegorz Zięba; prof. Zygmunta Surdackiego i prof. Aleksandra Walkiewicza w ochronę świni puławskiej, co obecnie kontynuuje prof. Marek Babicz; prof. Ewalda Sasimowskiego i prof. Mariana Kapronia – konika polskiego i konia biłgorajskiego, co jest kontynuowane przez prof. Ryszarda Kolstrunga i prof. Annę Stachurską; prof. Zygmunta Litwińczuka – w restytucję bydła białogrzbietego, prof. Tomasza M. Gruszeckiego – w restytucję kozy sandomierskiej, a prof. Romana Dziedzica – w ochronę głuszca.