Monitoring przyrodniczy siedlisk, gatunków zagrożonych wyginięciem oraz gatunków inwazyjnych roślin i zwierząt na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie”

Celem zadania jest uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiotach ochrony  na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie” i uwarunkowaniach ich ochrony poprzez przeprowadzenie inwentaryzacji i monitoringu przyrodniczego siedlisk, gatunków zagrożonych wyginięciem oraz gatunków inwazyjnych roślin i zwierząt. Podjęte w ramach tego zadania działania będą miały na celu opracowanie strategii ochrony gatunków oraz ograniczenia skutków obecności gatunków inwazyjnych, co przyczyni się do poprawy bioróżnorodności w regionie.

• Działania obejmą:
  1. Inwentaryzację botaniczną i siedliskową, mającą na celu waloryzację stanu ekologicznego wybranych obiektów przyrodniczych.
  2. Monitoring stanu populacji gatunków roślin zagrożonych wyginięciem, takich jak aldrowanda pęcherzykowata, wierzba lapońska i wierzba borówkolistna i in.
  3. Inwentaryzację gatunków inwazyjnych flory (IGO) w ekosystemach wodnych i lądowych,
  4. Inwentaryzację gatunków inwazyjnych fauny (IGO) w ekosystemach wodnych (jeziora: Bikcze, Sumin, Uściwierz, Rotcze)
• W ramach zadania zastosowane zostaną metody badawcze zalecane w przypadku monitoringu siedlisk i gatunków przez GDOŚ, uniwersalne metody badań flory oraz metody analityczne badań czynników fizyczno-chemicznych środowiska.
• Ocena efektywności działań będzie opierała się na analizach fizyczno-chemicznych środowiska, monitorowaniu stanu populacji roślin i zwierząt, a także na raporcie rocznym, który zawierać będzie rekomendacje dotyczące dalszych działań ochronnych.
• Zadanie będzie realizowane przez zespół doświadczonych specjalistów z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, w tym ekologów, hydrobiologów, botaników, zoologów oraz chemików środowiskowych. Zespół będzie odpowiedzialny za przeprowadzenie wszystkich prac terenowych oraz analiz laboratoryjnych.
• Oczekiwane efekty to weryfikacja i uaktualnienie danych zawartych w PZO dla specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie” oraz przedstawienie planu działań ochronnych dla wybranych elementów przyrodniczych tego terenu.
• Do realizacji zadania niezbędna będzie aparatura badawcza, w tym:
  • Ph-metr do gleby i roztworów glebowych (2 szt.),
  • Sonda wieloparametrowa,
  • Dalmierz laserowy,
  • Dron z kamerą,
  • Tablet terenowy z oprogramowaniem,
  • Sieci wontonowe

Dodatkowo, przewidziano zakup odczynników chemicznych do analiz laboratoryjnych a także środki na transport (samochody służbowe) oraz diety i noclegi dla pracowników biorących udział w pracach terenowych.

• Projekt przyczyni się do ochrony bioróżnorodności w regionie poprzez:
  • Zwiększenie wiedzy na temat stanu siedlisk i gatunków zagrożonych wyginięciem w obszarze PLH060009.
  • Zidentyfikowanie obecności IGO oraz ich wpływu na ekosystemy i opracowanie skutecznych metod kontrolowania liczebności ich populacji.
  • Wzmocnienie działań ochrony czynnej oraz poprawa stanu bioróżnorodności w regionie poprzez lepsze zrozumienie funkcjonowania terenów mokradłowych.

Realizacja tego zadania ma na celu nie tylko monitorowanie, ale także ochronę przyrody oraz poprawę stanu bioróżnorodności w regionie, co jest kluczowe z punktu widzenia celów projektów unijnych.

Przywrócenie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych podlegających sukcesji ekologicznej na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie”

Celem zadania jest przywrócenie właściwego stanu siedliska – torfowiska przejściowego, znajdującego się na zachodnim brzegu jeziora Bikcze. Walory przyrodnicze (siedliska rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków roślin naczyniowych) i funkcje ekosystemu (torfotwórcze i retencyjne) są zagrożone w wyniku działania antropogenicznie przyspieszonej sukcesji ekologicznej. Zjawisko to skutkuje postępującą zmianą charakteru siedlisk, które można zahamować przeprowadzając zabiegi ochrony czynnej.

Działania obejmą:

• 1. Usunięcie pospolitych gatunków drzew (podrostów), krzewów oraz trzciny pospolitej z terenu torfowiska (około 5 ha)
  2. Usunięcie pozyskanej biomasy z terenu torfowiska.
• Eksperci, po wcześniejszym przeprowadzeniu inwentaryzacji botanicznej terenu torfowiska wskażą dokładny zakres prac, opracują metodykę prowadzenia wycinki roślin wieloletnich dostosowaną do warunków wskazanego terenu i będą kontrolować jego przebieg.
• Prace polegające na usuwaniu biomasy roślinnej będą prowadzone w okresie zimowym (do 2 lutego, w przypadku drzew i krzewów) i jesiennym (w przypadku trzciny pospolitej) przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu zapewniającego jak najmniejszy negatywny wpływ na poszczególne elementy ekosystemu torfowiskowego (usługa zewnętrzna – firma specjalizująca się w wycinkach roślin drzewiastych na terenach podmokłych).
• Ocena efektywności działań będzie opierała się na przeprowadzeniu inwentaryzacji przyrodniczej (obejmującej badania czynników fizyczno-chemicznych siedliska oraz stanu populacji zagrożonych gatunków flory i stanu zbiorowisk roślinnych charakterystycznych dla siedliska) przed i po przeprowadzeniu zabiegów ochrony czynnej (w zakresie zadania nr 1).
• Zadanie będzie nadzorowane przez doświadczonych specjalistów ochrony przyrody i siedliskoznawców z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, którzy będą odpowiedzialni także za przygotowanie raportu, który zawierać będzie rekomendacje dotyczące dalszych działań ochronnych.
• W zadaniu przewidziano środki na transport (samochody służbowe) oraz diety i noclegi dla pracowników nadzorujących zabiegi ochrony czynnej.
• Oczekiwane efekty to także weryfikacja i uaktualnienie danych zawartych w PZO dla specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie” oraz przedstawienie planu działań ochronnych dla wybranych elementów przyrodniczych tego terenu.
• Projekt przyczyni się do ochrony bioróżnorodności w regionie poprzez:
  • Wzmocnienie działań ochrony czynnej oraz poprawę stanu ekologicznego siedlisk torfowiskowych,
  • Zatrzymanie procesu szybkiego zarastania torfowiska roślinnością ekspansywną (wierzbą szarą Salix cinerea i wierzbą uszatą Salix aurita, brzozą brodawkowatą Betula pendula, olszą czarną Alnus glutinosa, ale również trzciną pospolitą Phragmites australis) co będzie miało pozytywny wpływ na zachowanie bogactwa gatunkowego ekosystemu.
  • Poprawę warunków świetlnych i wodnych w siedlisku, co ma kluczowe znaczenie dla przetrwania populacji gatunków roślin rzadkich i zagrożonych wyginięciem, które funkcjonują na terenie torfowiska nad jeziorem Bikcze (turzyca bagienna Carex limosa, modrzewnica pospolita Andromeda polifolia, wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum, kukułka krwista Dactylorhiza incarnata, bobrek trólistkowy Menyanthes trifoliata, kruszczyk błotny Epipactis palustris).

Realizacja tego zadania pozwoli na przeprowadzenie celowanych zabiegów ochrony przyrody oraz poprawę stanu bioróżnorodności w regionie, co jest kluczowe z punktu widzenia celów projektów unijnych.

Zachowanie lub przywrócenie stabilnych populacji gatunków roślin zagrożonych wyginięciem na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie”

Zadanie ma na celu reintrodukcję i zasilenie istniejących populacji gatunków roślin szczególnie zagrożonych wyginięciem i wymagających ochrony czynnej (Załączniki do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. (poz. 1409) – zarówno taksonów o znaczeniu wspólnotowym tj. Aldrovanda vesiculosa (ekosystemy jeziorne) jak i gatunków reliktowych, podlegających ścisłej ochronie w Polsce – Salix lapponum i S. myrtilloides (ekosystemy torfowiskowe), na wybranych, historycznych i aktualnych stanowiskach, usytułowanych na terenie PLH060009 „Jeziora Uściwierskie”.

Działania obejmą:

• 1. Przygotowanie sadzonek roślin pochodzących z matecznika utrzymywanego w Laboratorium Kultur Tkankowych UP w Lublinie w ilości: lapponum (200 szt.), S. myrtilloides (200 szt.) i A. vesiulosa (1000 szt.)
  2. Aklimatyzacja sadzonek – początkowo w warunkach laboratoryjnych (około 6 tygodni), a następnie w terenowej stacji aklimatyzacji (4-8 tygodni).
  3. Sadzenie lub wsiedlanie roślin do wybranych lokalizacji na terenie objętym działaniami projektu.
  4. Monitorowanie kondycji roślin wprowadzonych do środowiska – pomiary morfo-fizjologiczne osobników.
  5. Opracowanie „krajowych programów ochrony gatunków” dla lapponum i S. myrtilloides.
• Do realizacji zadania niezbędna będzie aparatura badawcza, w tym:

1. Wytrząsarka laboratoryjna
2. Przenośny termo/wilgotnościomierz
3. Fluorymetr przenośny
4. Miernik powierzchni liści

Dodatkowo przewidziano zakup materiałów nietrwałych oraz wyposażenia laboratorium (klimatyzator z funkcją grzania, stoły zalewowe z oświetleniem) oraz przygotowanie specjalnych konstrukcji inspektów i basenów z automatycznym systemem nawadniającym, a także środki na transport (samochody służbowe) oraz diety i noclegi dla pracowników biorących udział w pracach terenowych.

• Procedury i metody prowadzenia poszczególnych etapów reintrodukcji roślin oraz ich efektywność opisane zostały dla ww. gatunków w publikacjach naukowych (Arciszewski i in. 2024; Pogorzelec i in. 2022; Parzymies i in. 2022; 2023). Dokumenty „krajowych programów ochrony gatunków” zostaną przygotowane w oparciu o art. 57 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
• Ocena efektywności działań będzie opierała się monitorowaniu stanu nowopowstałych i zasilonych populacji roślin, a także na raportach rocznym, które zawierać będą rekomendacje dotyczące dalszych działań ochronnych.
• Zadanie będzie realizowane przez zespół doświadczonych specjalistów z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, w tym ekologów, botaników, biotechnologów. Zespół będzie odpowiedzialny za przeprowadzenie wszystkich prac laboratoryjnych i terenowych.
• Oczekiwane efekty to:
  1. Utworzenie dwóch nowych populacji vesiculosa liczących po 200 roślin – w stanowiskach historycznych gatunku – jezioro Bikcze oraz jezioro Uściwierz.
  2. Zasilenie naturalnych populacji obu gatunków wierzb (głównie osobnikami męskimi) lapponum – co najmniej 100 osobników; S. myrtilloides – co najmniej 100 osobników w stanowisku na torfowisku usytuowanym przy zachodnim brzegu jeziora Bikcze

• Projekt przyczyni się do ochrony bioróżnorodności w regionie poprzez:
  • Odtworzenie populacji gatunku o znaczeniu wspólnotowym Aldrovanda vesiculosa na stanowiskach historycznych
  • Wsparcie efektywności i prawidłowego przebiegu procesu rozmnażania generatywnego dwóch gatunków reliktowych wierzb, a tym samym zwiększenie prawdopodobieństwa przetrwania populacji na terenie PLH060009 „Jeziora Uściwierskie”.
  • Wzmocnienie działań ochrony bioróżnorodności w regionie poprzez stworzenie „krajowych programów ochrony gatunków” dla wierzby lapońskiej i wierzby borówkolistnej,

Realizacja tego zadania pozwoli na przeprowadzenie celowanych zabiegów ochrony przyrody oraz poprawę stanu bioróżnorodności w regionie, co jest kluczowe z punktu widzenia celów projektów unijnych.

Ograniczanie liczebności i rozprzestrzeniania się populacji obcych i inwazyjnych gatunków fauny na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009 „Jeziora Uściwierskie”

Celem zadania jest ograniczenie liczebności gatunków inwazyjnych ryb i raków, co przyczyni się do utrzymania stabilności biocenoz ekosystemów wodnych m.in. przez zachowanie różnorodności ichtiofauny rodzimej.

• Działania obejmą:
  1. Wyznaczenie odpowiednich stanowisk odłowów selektywnych ryb i raków.
  2. Przeprowadzenie cyklicznych odłowów selektywnych gatunków inwazyjnych ryb (sumik karłowaty Ameiurus nebulosus; trawianka Perccottus glenii; czebaczek amurski Pseudorasbora parva) i raków (rak pręgowaty Orconectes limosus) wybranych zbiornikach wodnych na terenie objętym projektem (jeziora Bikcze, Uściwierz, Sumin, Rotcze) wraz z usunięciem IGO z ekosystemu.
  3. Przygotowanie dokumentacji w formie protokołów odłowu i dokumentacja fotograficzna wyników połowów selektywnych.
• Do realizacji zadania niezbędny będzie sprzęt badawczy, w tym:

1. Sieci pułapkowe
2. Łódź aluminiowa

Dodatkowo, przewidziano zakup odzieży ochronnej oraz środków ochrony indywidualnej, a także środki na transport (samochody służbowe) oraz diety i noclegi dla pracowników biorących udział w pracach terenowych.

• W ramach zadania zastosowane będą standardowe metody odłowu ryb i raków z wykorzystaniem narzędzi pułapkowych umiejscowionych w różnych częściach zbiorników wodnych. Uzupełniająco prowadzone będą również elektropołowy z zastosowaniem certyfikowanego elektrycznego narzędzia połowowego. Czynności zostaną przeprowadzone w terminach wiosennych i letnich ze względu na największą aktywność pokrywającą się z okresem rozrodu i wczesnego rozwoju inwazyjnych gatunków. Odłowione osobniki zostaną przekazane jako karma dla ptaków wodnych do Ośrodka Rehabilitacji Zwierząt Poleskiego Parku Narodowego.
• Ocena efektywności działań będzie opierała się na analizie wyników selektywnych połowów i określenie stanu populacji gatunków inwazyjnych (analizie struktury wielkości i biomasy, określenie klas wiekowych i in.).
• Zadanie będzie realizowane przez zespół doświadczonych specjalistów z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, w tym biologów i ichtiobiologów posiadający doświadczenia w prowadzeniu monitoringu ichtiofauny jeziorowej oraz posiadających wymagane uprawnienia do wykorzystania elektrycznych narzędzi do połowu ryb.
• Oczekiwane efekty polegać będą na ograniczeniu liczebności populacji gatunków inwazyjnych ryb i raków, co przyczyni się do utrzymania stabilności biocenoz ekosystemów wodnych m.in. przez zachowanie różnorodności ichtiofauny rodzimej (przede wszystkim gatunków rzadkich i objętych ochroną prawną tj. różanka Rhodeus sericeus; koza pospolita Cobitis taenia; piskorz Misgurnus fossilis😉 na terenie specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009.
• Projekt przyczyni się do ochrony bioróżnorodności w regionie poprzez:
  1. Ograniczenie liczebności populacji gatunków inwazyjnych fauny występującej w jeziorach specjalnego obszaru ochrony siedlisk PLH060009.
  2. Optymalizację metod ograniczania liczebności populacji gatunków zwierząt wodnych IGO
  3. Wzmocnienie działań ochrony czynnej poprzez ograniczenia wpływu gatunków inwazyjnych na gatunki rodzime oraz likwidację zagrożeń dla bioróżnorodności „u źródła” w zbiornikach wodnych obszaru objętego projektem
  4. Opracowane metody oraz bazy danych o stanie populacji IGO będą mogły być wykorzystywane nie tylko w skali lokalnej, czy regionalnej, ale również w skali krajowej wraz z wytycznymi postępowania w celu zmniejszenia presji i ingerencji tych gatunków na prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów wodnych.

Realizacja tego zadania przyczyni się do ochrony bioróżnorodności w regionie przez ograniczenie liczebności populacji stwierdzonych gatunków inwazyjnych fauny, co jest kluczowe z punktu widzenia celów projektów unijnych.

INFORMACJA O PRZETWARZANIU DANYCH OSOBOWYCH OSÓB UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE

Zgodnie z art. 13 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r. (RODO) Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie informuje, że:

1. Administratorem Pani/Pana Danych Osobowych jest Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie z siedzibą ul. Akademickiej 13, 20-950 Lublin, reprezentowany przez Rektora.
2. Kontakt do Inspektora Ochrony Danych w Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie, email:anna.buchlinska@up.lublin.pl.
3. Państwa dane są przetwarzane w celu kontaktu w różnych sprawach związanych z realizacją zadań publicznych, na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz innych przepisów prawa, nakładających na Uniwersytet zadania, których realizacja wymaga przetwarzania Państwa danych. Państwa dane mogą być przetwarzane również w celu realizacji umowy lub podjęcia działań przed zawarciem umowy. W niektórych przypadkach podstawą przetwarzania danych może być zgoda wyrażona przez Państwa dobrowolnie.
4. Państwa dane przechowywane będą przez okres niezbędny do realizacji zadań i okres wynikający z przepisów prawa.
5. Państwa dane będą ujawniane wyłącznie osobom upoważnionym przez Uniwersytet.
6. Państwa dane mogą być ujawnione wyłącznie podmiotom na podstawie umów powierzenia danych oraz podmiotom na podstawie przepisów prawa.
7. Państwa dane w zakresie stanowiącym informację publiczną mogą być również ujawnione każdej zainteresowanej osobie, która wystąpi do Uniwersytetu z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej.
8. Przysługuje Państwu prawo dostępu do treści swoich danych.
9. Posiadają Państwo prawo do usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, gdy uzasadnione jest, że zachodzą okoliczności wskazane w art. 17, 18 i 21 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r.
10. W przypadkach, gdy podstawą przetwarzania jest zgoda, mają Państwo prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie.
11. Posiadają Państwo prawo do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, gdy uzasadnione jest, że Państwa dane osobowe przetwarzane są przez administratora niezgodnie z ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych osobowych z dnia 27 kwietnia 2016 r.
12. Zakres Państwa danych przetwarzanych przez Uniwersytet może wynikać z przepisu prawa lub może być dobrowolny, ale niezbędny do realizacji zadań.