2020
Złota droga i Zielona droga.
Złota droga (tzw. Gold Open Access) polega na publikowaniu w otwartych czasopismach, zapewniających dostęp do wszystkich artykułów na swojej stronie internetowej bez barier technologicznych (na przykład bez konieczności logowania się), finansowych (za darmo) i prawnych (na otwartych licencjach lub przynajmniej
w ramach gratis open access)”1.
Istnieją także tzw. czasopisma hybrydowe – takie, które publikują artykuły w modelu subskrypcyjnym jak
i otwartym.
W przypadku zagranicznych czasopism publikowanie w modelu otwartym może wiązać się z opłatą publikacyjną obejmującą koszty redakcyjne tzw. Article Processing Charges – APC, którą ponosi autor.
Zielona droga (tzw. Green Open Access) polega na samodzielnym archiwizowaniu pracy przez autora
w otwartych repozytoriach.
“Możliwość bezpośredniego udostępniania tekstów w otwartym repozytorium przez autorów zależy od polityki wydawcy. Niektórzy wydawcy, nawet w wypadku czasopism zamkniętych, zezwalają na deponowanie w otwartym repozytorium różnych wersji (na przykład preprint lub postprint) opublikowanych tekstów. Nierzadko wydawcy nakładają wymóg tak zwanego embarga czasowego, to znaczy zdeponowanie tekstu w repozytorium jest możliwe po upływie określonego czasu od daty opublikowania.”2
„Autor powinien upewnić się, czy w świetle postanowień zawartej z wydawcą umowy może udostępnić
w repozytorium daną wersję publikacji.”3
- Polityki wydawców wobec samoarchiwizacji:
Serwis Sherpa/RoMEO służy pomocą i umożliwia sprawdzenie polityki wydawców w zakresie samoarchiwizacji prac przez autorów w repozytoriach lub archiwach.
Kolory w serwisie odpowiadają przyjętej przez wydawcę polityce i oznaczają odpowiednio:
zielony – dozwolone są pre printy, postprinty i wersje wydawcy;
niebieski– dozwolone są postprinty;
żółty– dozwolone są preprinty;
biały – samoarchiwizowanie nie jest dozwolone;
– preprint, to artykuł sprzed recenzji i prac redakcyjnych (tekst przed przesłaniem do redakcji czasopisma);
– postprint, to wersja po recenzji i pracach redakcyjnych.
- Repozytoria:
- Lista wybranych repozytoriów zebrana na stronie BG UP – [link]
- DOAR (Directory of Open Access Repositories) – międzynarodowy katalog otwartych repozytoriów akademickich – [link]
1,2E. Majdecka, K. Strycharz: Otwarta nauka: prawo autorskie i wolne licencje. Warszawa: Centrum Cyfrowe 2018,
s. 16-17 https://ngoteka.pl/bitstream/handle/item/362/Centurm-Cyfrowe_otwarta%20nauka_www.pdf?sequence=1
3MNiSW: Otwarty dostęp do publikacji naukowych odpowiedzi na niektóre często zadawane pytania https://www.gov.pl/attachment/76105d8d-9220-4d4e-bcf5-a870cc291710
Programy publikowania otwartego
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie uczestniczy w następujących programach publikowania otwartego:
- w licencji akademickiej: Springer, Elsevier, Scoap3;
- w licencji konsorcyjnej: American Chemical Society (ACS), Cambridge University Press (CUP), Oxford University Press (OUP), Taylor&Francis (T&F).
Program publikowania otwartego Springer
W związku z przyznaniem finansowania przez MNiSW na 2024 rok program został wznowiony z pulą 1363 artykuły na 2024 rok.
Program publikowania otwartego Elsevier
Do 26.03.2024 zostało wykorzystane 40 artykułów z puli 1013 artykułów na 2024 rok.
W styczniu 2023 r. program A został wznowiony dla artykułów wysłanych do recenzji w 2023 r. z nową pulą 1013 artykułów. Uległa zmianie lista czasopism objętych tym programem, co jest powiązane z ograniczeniem zakresu licencji na dostęp do czasopism (link w szczegółach). W związku z wyczerpaniem się puli artykułów dostępnych na rok 2023, z dniem 5.12.2023 r. program OA Elsevier został zamknięty. .
Program B (10% rabatu na APC) działa zgodnie z komunikatem z 20 stycznia 2022 r., dotyczy prac wysłanych do recenzji w 2021 roku. W tym programie wydawca utrzymuje dostęp krajowy do czasopism w zakresie licencji z 2021 r. Program B nie będzie kontynuowany dla artykułów wysłanych w kolejnych latach.
Program międzynarodowy Scoap3
Sponsoring Consortium for Open Access Publishing in Particle Physics (SCOAP3) to międzynarodowe konsorcjum koordynowane przez CERN, które od początku roku 2014 finansuje otwarte publikacje naukowe z zakresu fizyki cząstek.
W roku 2022 program jest kontynuowany oraz nie ma ograniczeń na liczbę artykułów.
Licencja konsorcyjna ACS
W aktualizacji z 30 stycznia 2023 ICM poinformował, że MEiN potwierdził dofinansowanie dla licencji na lata 2023-2025.
Program działa od 1 stycznia 2024 r. z nową pulą 392 artykułów na 2024 r.
Licencja konsorcyjna CUP
Licencja zawieszona w związku z brakiem dofinansowania.
Licencja konsorcyjna OUP
Program zawieszony od 1 stycznia 2024 roku do czasu przyznania przez MNiSW dofinansowania na 2024 rok, co prawdopodobnie nastąpi w styczniu lub lutym 2024 roku oraz podpisania nowej umowy z wydawcą.
Licencja konsorcyjna T&F
W 2024 roku planowane jest uruchomienie programu w ramach nowej umowy licencyjnej read&publish. Wszystkie instytucje uczestniczące w programie będą miały prawo publikowania ze wspólnej puli artykułów we wszystkich czasopismach hybrydowych (Tylor&Francis Open Select). Program zostanie uruchomiony po przyznaniu przez MNiSW dofinansowania na 2024 rok i podpisaniu nowej umowy, czyli prawdopodobnie w kwietniu 2024 roku.
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
NIP 712 010 37 75
REGON 000001896
ePUAP: /UP-Lublin/SkrytkaESP