Złota droga i Zielona droga.

Złota droga (tzw. Gold Open Access) polega na publikowaniu w otwartych czasopismach, zapewniających dostęp do wszystkich artykułów na swojej stronie internetowej bez barier technologicznych (na przykład bez konieczności logowania się), finansowych (za darmo) i prawnych (na otwartych licencjach lub przynajmniej
w ramach gratis open access)”1.
Istnieją także tzw. czasopisma hybrydowe –  takie, które publikują artykuły w modelu subskrypcyjnym jak
i otwartym.

W przypadku zagranicznych czasopism publikowanie w modelu otwartym może wiązać się z opłatą publikacyjną obejmującą koszty redakcyjne tzw. Article Processing Charges – APC, którą ponosi autor.

Zielona droga (tzw. Green Open Access) polega na samodzielnym archiwizowaniu pracy przez autora
w otwartych repozytoriach.
“Możliwość bezpośredniego udostępniania tekstów w otwartym repozytorium przez autorów zależy od polityki wydawcy. Niektórzy wydawcy, nawet w wypadku czasopism zamkniętych, zezwalają na deponowanie w otwartym repozytorium różnych wersji (na przykład preprint lub postprint) opublikowanych tekstów. Nierzadko wydawcy nakładają wymóg tak zwanego embarga czasowego, to znaczy zdeponowanie tekstu w repozytorium jest możliwe po upływie określonego czasu od daty opublikowania.”2

 

„Autor powinien upewnić się, czy w świetle postanowień zawartej z wydawcą umowy może udostępnić
w repozytorium daną wersję publikacji.”3

  • Polityki wydawców wobec samoarchiwizacji:

Serwis Sherpa/RoMEO służy pomocą i umożliwia sprawdzenie polityki wydawców w zakresie samoarchiwizacji prac przez autorów w repozytoriach lub archiwach.

Kolory w serwisie odpowiadają przyjętej przez wydawcę polityce i oznaczają odpowiednio:
zielony – dozwolone są pre printy, postprinty i wersje wydawcy;
niebieski– dozwolone są postprinty;
żółty– dozwolone są preprinty;
biały – samoarchiwizowanie nie jest dozwolone;

– preprint, to artykuł sprzed recenzji i prac redakcyjnych (tekst przed przesłaniem do redakcji czasopisma);
– postprint, to wersja po recenzji i pracach redakcyjnych.

1,2E. Majdecka, K. Strycharz: Otwarta nauka: prawo autorskie i wolne licencje. Warszawa: Centrum Cyfrowe 2018,
s. 16-17 
https://ngoteka.pl/bitstream/handle/item/362/Centurm-Cyfrowe_otwarta%20nauka_www.pdf?sequence=1
3MNiSW: Otwarty dostęp do publikacji naukowych odpowiedzi na niektóre często zadawane pytania https://www.gov.pl/attachment/76105d8d-9220-4d4e-bcf5-a870cc291710

Programy publikowania otwartego

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie uczestniczy w następujących programach publikowania otwartego:

  • w licencji akademickiej: Springer, Elsevier, Scoap3;
  • w licencji konsorcyjnej: American Chemical Society (ACS), Cambridge University Press (CUP) oraz Oxford University Press (OUP).

Program publikowania otwartego Springer

W ramach licencji krajowej 2022-2024 z programu z 2022 z puli niewykorzystanej część przeszło – 496 artykułów. Natomiast na 2023 r. przyznano nową pulę 1350 artykułów. Do 10.03.2023 opublikowano 300 artykułów.

Szczegóły

Program publikowania otwartego Elsevier

Program A (brak opłaty Article Processing Charge) dla artykułów wysłanych do recenzji w 2022 r. został wykorzystany i zamknięty z dniem 28 października 2022 roku.

W styczniu 2023 r. program A został wznowiony dla artykułów wysłanych do recenzji w 2023 r. z nową pulą 1013 artykułów. Uległa zmianie lista czasopism objętych tym programem, co jest powiązane z ograniczeniem zakresu licencji na dostęp do czasopism (link w szczegółach). Do dnia 26.04.2023 zostało wykorzystane 90 artykułów z puli 1013 artykułów na 2023 r.

Program B (10% rabatu na APC) działa zgodnie z komunikatem z 20 stycznia 2022 r., dotyczy prac wysłanych do recenzji w 2021 roku. W tym programie wydawca utrzymuje dostęp krajowy do czasopism w zakresie licencji z 2021 r. Program B nie będzie kontynuowany dla artykułów wysłanych w kolejnych latach.

Szczegóły

Program międzynarodowy Scoap3

Sponsoring Consortium for Open Access Publishing in Particle Physics (SCOAP3) to międzynarodowe konsorcjum koordynowane przez CERN, które od początku roku 2014 finansuje otwarte publikacje naukowe z zakresu fizyki cząstek.

W roku 2022 program jest kontynuowany oraz nie ma ograniczeń na liczbę artykułów.

Szczegóły

Licencja konsorcyjna ACS

W aktualizacji z 30 stycznia 2023 ICM poinformował, że MEiN potwierdził dofinansowanie dla licencji na lata 2023-2025.

Dostępna pula programu w roku 2023 to 370 artykułów. Na 26.04.2023 zostało wykorzystane 97 artykułów.

Szczegóły

Licencja konsorcyjna CUP

Licencja zawieszona w związku z brakiem dofinansowania.

Szczegóły

Licencja konsorcyjna OUP

Program zawieszony do czasu podpisania nowej umowy na 2023 rok. ICM przewiduje podpisanie umowy w 1. kwartale 2023 roku.

Szczegóły