Złota droga i Zielona droga.
Złota droga (tzw. Gold Open Access) polega na publikowaniu w otwartych czasopismach, zapewniających dostęp do wszystkich artykułów na swojej stronie internetowej bez barier technologicznych (na przykład bez konieczności logowania się), finansowych (za darmo) i prawnych (na otwartych licencjach lub przynajmniej
w ramach gratis open access)”1.
Istnieją także tzw. czasopisma hybrydowe – takie, które publikują artykuły w modelu subskrypcyjnym jak
i otwartym.
W przypadku zagranicznych czasopism publikowanie w modelu otwartym może wiązać się z opłatą publikacyjną obejmującą koszty redakcyjne tzw. Article Processing Charges – APC, którą ponosi autor.
Zielona droga (tzw. Green Open Access) polega na samodzielnym archiwizowaniu pracy przez autora
w otwartych repozytoriach.
“Możliwość bezpośredniego udostępniania tekstów w otwartym repozytorium przez autorów zależy od polityki wydawcy. Niektórzy wydawcy, nawet w wypadku czasopism zamkniętych, zezwalają na deponowanie w otwartym repozytorium różnych wersji (na przykład preprint lub postprint) opublikowanych tekstów. Nierzadko wydawcy nakładają wymóg tak zwanego embarga czasowego, to znaczy zdeponowanie tekstu w repozytorium jest możliwe po upływie określonego czasu od daty opublikowania.”2
„Autor powinien upewnić się, czy w świetle postanowień zawartej z wydawcą umowy może udostępnić
w repozytorium daną wersję publikacji.”3
Serwis Sherpa/RoMEO służy pomocą i umożliwia sprawdzenie polityki wydawców w zakresie samoarchiwizacji prac przez autorów w repozytoriach lub archiwach.
Kolory w serwisie odpowiadają przyjętej przez wydawcę polityce i oznaczają odpowiednio:
zielony – dozwolone są pre printy, postprinty i wersje wydawcy;
niebieski– dozwolone są postprinty;
żółty– dozwolone są preprinty;
biały – samoarchiwizowanie nie jest dozwolone;
– preprint, to artykuł sprzed recenzji i prac redakcyjnych (tekst przed przesłaniem do redakcji czasopisma);
– postprint, to wersja po recenzji i pracach redakcyjnych.
1,2E. Majdecka, K. Strycharz: Otwarta nauka: prawo autorskie i wolne licencje. Warszawa: Centrum Cyfrowe 2018,
s. 16-17 https://ngoteka.pl/bitstream/handle/item/362/Centurm-Cyfrowe_otwarta%20nauka_www.pdf?sequence=1
3MNiSW: Otwarty dostęp do publikacji naukowych odpowiedzi na niektóre często zadawane pytania https://www.gov.pl/attachment/76105d8d-9220-4d4e-bcf5-a870cc291710
Programy publikowania otwartego
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie uczestniczy w następujących programach publikowania otwartego:
Program publikowania otwartego Springer
W ramach licencji krajowej 2022-2024 z programu z 2022 z puli niewykorzystanej część przeszło – 496 artykułów. Natomiast na 2023 r. przyznano nową pulę 1350 artykułów. Do 10.03.2023 opublikowano 300 artykułów.
Program publikowania otwartego Elsevier
Program A (brak opłaty Article Processing Charge) dla artykułów wysłanych do recenzji w 2022 r. został wykorzystany i zamknięty z dniem 28 października 2022 roku.
W styczniu 2023 r. program A został wznowiony dla artykułów wysłanych do recenzji w 2023 r. z nową pulą 1013 artykułów. Uległa zmianie lista czasopism objętych tym programem, co jest powiązane z ograniczeniem zakresu licencji na dostęp do czasopism (link w szczegółach). Do dnia 26.04.2023 zostało wykorzystane 90 artykułów z puli 1013 artykułów na 2023 r.
Program B (10% rabatu na APC) działa zgodnie z komunikatem z 20 stycznia 2022 r., dotyczy prac wysłanych do recenzji w 2021 roku. W tym programie wydawca utrzymuje dostęp krajowy do czasopism w zakresie licencji z 2021 r. Program B nie będzie kontynuowany dla artykułów wysłanych w kolejnych latach.
Program międzynarodowy Scoap3
Sponsoring Consortium for Open Access Publishing in Particle Physics (SCOAP3) to międzynarodowe konsorcjum koordynowane przez CERN, które od początku roku 2014 finansuje otwarte publikacje naukowe z zakresu fizyki cząstek.
W roku 2022 program jest kontynuowany oraz nie ma ograniczeń na liczbę artykułów.
Licencja konsorcyjna ACS
W aktualizacji z 30 stycznia 2023 ICM poinformował, że MEiN potwierdził dofinansowanie dla licencji na lata 2023-2025.
Dostępna pula programu w roku 2023 to 370 artykułów. Na 26.04.2023 zostało wykorzystane 97 artykułów.
Licencja konsorcyjna CUP
Licencja zawieszona w związku z brakiem dofinansowania.
Licencja konsorcyjna OUP
Program zawieszony do czasu podpisania nowej umowy na 2023 rok. ICM przewiduje podpisanie umowy w 1. kwartale 2023 roku.
ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
NIP 712 010 37 75
REGON 000001896
ePUAP: /UP-Lublin/SkrytkaESP