Prosumpcja energii elektrycznej na obszarach wiejskich. Cykl: “Nauki Rolnicze XXI Wieku”

Rozwój odnawialnych źródeł energii elektrycznej w coraz większym stopniu wpływa na kształt polityki energetycznej, jak również budowę systemu elektroenergetycznego państw Unii Europejskiej. Polityka energetyczna Unii, która podąża w kierunku niskoemisyjności, czy nawet zero emisyjności wymusza przebudowę polskiego Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Coraz większego znaczenia nabierają odnawialne źródła energii i prosumpcja energii elektrycznej. OZE (Odnawialne Źródła Energii) mogą więc stać się katalizatorem rozwoju energetyki rozproszonej. Technologie energetyki oparte o OZE dotyczą działań o istotnym wpływie na zrównoważony rozwój środowisk, w tym także obszarów wiejskich.

Pojęcie „prosumpcja” zostało wprowadzone przez A. Tofflera. Według niego „prosumpcja” oznacza połączenie obszaru związanego z wytwarzaniem oraz obszaru konsumpcji należącego do odbiorców, którzy są zarówno producentami, jak i konsumentami produktów. Z kolei pojęcie „prosument”, wywodzące się od połączenia słów „producent” oraz „konsument”, należy rozumieć jako dotychczasowego odbiorcę, który podejmuje decyzję o produkcji np. energii na własne potrzeby [Koszarek-Cyra, s. 65]. Energetyka prosumencka polega na produkcji przez odbiorcę energii na własne potrzeby i przekazywaniu jej nadwyżki do systemu elektroenergetycznego. Odbiorca energii jest zarówno producentem, jak i konsumentem. Prosumpcja wiąże się  z obniżaniem kosztów utrzymania, wykorzystaniem nadwyżek energii, jak również odpadów poprodukcyjnych. Energetyka prosumencka jest produkcją energii na małą skalę w oparciu o niskoemisyjne metody z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii ze słońca, wiatru lub odpadów biologicznych jak np. biomasa. Jak wskazuje J. Rifkin w „Trzeciej Rewolucji Przemysłowej”: idea energetyki prosumenckiej opiera się na [Rifkin, ss. 60-61]:

1. rozwoju odnawialnych źródeł energii,
2. przekształcaniu budynków w mikroelektrownie, które wytwarzają energię odnawialną,
3. zastosowaniu w każdym budynku technologii umożliwiających magazynowanie energii,
4. wykorzystaniu technologii internetowych w celu stworzenia sieci wymiany energią
5. wyposażeniu floty transportowej w pojazdy oparte na ogniwach paliwowych oraz energii elektrycznej.

Energetyka z odnawialnych źródeł energii stanowi doskonałą alternatywę dla energetyki konwencjonalnej. Wpisuje się w idee zrównoważonego rozwoju i stanowi doskonałą perspektywę rozwoju obszarów wiejskich. 

Jednym z najistotniejszych priorytetów rozwoju zrównoważonego jest uniezależnienie energetyki od surowców kopalnych, a tym samym zmniejszenie spalania paliw stałych. Cel ten może być osiągnięty dzięki rozwojowi energetyki prosumenckiej. Najpopularniejszymi technologiami energetyki z odnawialnych źródeł energii wykorzystywanymi przez prosumentów są:

1. małe elektrownie wodne,
2. elektrownie wiatrowe,
3. systemy fotowoltaiczne niewielkiej mocy,
4. systemy fotowoltaiczne średniej mocy
5. systemy kogeneracyjne
6. elektrownie biomasowe,

Wymienione technologie wiążą się z ideą zrównoważonego rozwoju, przy czym w większości powinny być realizowane na obszarach wiejskich w związku z dużą dostępnością „mediów” będących źródłem energii:

1. dla elektrowni wodnych – są to rzeki na których można zbudować spiętrzenie,
2. dla elektrowni wiatrowych – są to niezabudowane obszary wystawione na działanie wiatrów,
3. dla systemów fotowoltaicznych – jest to energia uzyskiwana z promieniowania słonecznego na niewielkich powierzchniach np. dachów budynków,
4. dla kolektorów słonecznych średniej mocy – mogą być to niezacienione duże powierzchnie na stokach południowych,
5. dla systemów kogeneracyjnych – miejsca o niewysokim koszcie pozyskania biogazu i biopaliwa,
6. dla elektrowni biomasowych – miejsca zlokalizowane w niewielkiej odległości od producentów biomasy, którymi są gospodarstwa rolne.

Podsumowując: dostępne źródła energii ekologicznej, które są związane z ideą zrównoważonego rozwoju  znajdują zastosowanie głównie na obszarach wiejskich.

Dr hab. Maria Miczyńska-Kowalska prof. uczelni
Katedra Roślin Przemysłowych i Leczniczych,
Zakład Socjologii Wsi
Wydział Agrobioinżyneirii

Literatura:

[1] Toffler A., The Third Wave, Bantam Books, New York 1980; A. Toffler, Trzecia fala, PIW, Warszawa

[2] Koszarek-Cyra A.,  Industrialprosumers w dobie energetycznej rewolucji, [w:] J. Popczyk, R. Kucaba, K. Dębowski, W. Jędrzejczyk [red.], Energetyka prosumencka. Konsolidacja problematyki społecznej, ekonomicznej i technicznej w aspekcie transformacji polskiego rynku energii elektrycznej, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2017.

[3]  Rifkin J.,  Trzecia rewolucja przemysłowa: jak lateralny model władzy inspiruje cele pokolenia i zmienia oblicze świata, Wydawnictwo Sonia DRAGA, Katowice 2012.