Nowoczesne technologie cyfrowe w służbie jakości żywności – podsumowanie projektu “FOOD Quality in Digital Age”.

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak możemy mieć pewność, że żywność, którą kupujemy, jest naprawdę dobrej jakości? Czytamy etykiety, ufamy markom, czasem polegamy na intuicji, ale czy możemy być pewni naszej oceny? Dzisiejszy przemysł spożywczy coraz częściej sięga po nowoczesne technologie, które potrafią ocenić jakość żywności z precyzją, o jakiej ludzkie zmysły mogą tylko pomarzyć.

Właśnie tym zajmował się prawie 2-letni projekt “FOOD Quality in Digital Age” – międzynarodowa inicjatywa koordynowana przez Prof. Bartosza Sołowieja z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, łącząca naukowców z Polski, Czech, Serbii, Słowacji i Węgier. Naszym celem było jedno: sprawdzić, jak technologie cyfrowe mogą pomóc nam odżywiać się prawidłowo i bardziej świadomie oraz jak projektować prozdrowotną żywność wysokiej jakości.

Czy technologia może “spróbować” żywności?

W trakcie badań nad jakością żywności często polegamy na ludzkich ekspertach – degustatorach/panelistach, technologach żywności, a nawet przeciętnych konsumentach. Ale co, jeśli w tej roli obsadzimy… maszyny? Wyobraźcie sobie elektroniczne oko, które analizuje wygląd warzywa i natychmiast stwierdza, czy jest dojrzałe i pełnowartościowe. Albo skaner, który bez dotykania mięsa potrafi ocenić zawartość tłuszczu. A co powiecie na drukarki 3D, które potrafią “wydrukować” danie o określonej zawartości białka, idealnie dopasowane do potrzeb naszego organizmu? To właśnie technologie, które m.in. badaliśmy i testowaliśmy w ramach projektu. Naszym celem było sprawdzenie, jak mogą one pomóc zarówno rolnikom, jak i producentom żywności w ocenie jakości produktów. Bo choć rolnictwo precyzyjne – wykorzystujące satelity, drony i czujniki – jest już stosowane na polach uprawnych, to w przetwórstwie spożywczym cyfryzacja dopiero raczkuje.

Pięć krajów, pięć wizyt, godziny rozmów

Jednym z filarów projektu były wizyty studyjne, które pozwoliły nam zapoznać się z cyfrowymi metodami oceny jakości żywności rozwijanymi u partnerów oraz zobaczyć, jak zmieniają one rolnictwo i przemysł spożywczy w różnych krajach. W wizytach wzięli udział wiodący eksperci oraz doktoranci z pięciu europejskich uczelni: Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Uniwersytetu Mendla w Brnie (Czechy), Uniwersytetu w Belgradzie (Serbia), Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze oraz Węgierskiego Uniwersytetu Rolnictwa i Nauk Przyrodniczych.

Na Uniwersytecie Mendla w Brnie odkrywaliśmy tajniki druku 3D żywności i jego potencjalne zastosowania w przemyśle. Podczas wizyty na Węgrzech poznaliśmy nieniszczące metody analityczne do oceny jakości żywności, a w Serbii – komputerowy system wizyjny (CVS). Na Słowacji przeszkolono nas z wykorzystania elektronicznego oka do oceny jakości żywności, a w Polsce skupiliśmy się na analizie powierzchni (chropowatości i mikroskopii optycznej) oraz właściwościach teksturalnych/reologicznych zaprojektowanych i wytworzonych produktów spożywczych oraz podsumowaliśmy cały projekt.

Stawiamy na młodych!

Ważnym aspektem projektu „FOOD Quality in Digital Age” było zaangażowanie doktorantów – dzięki naszej inicjatywie młodzi naukowcy z Polski, Czech, Słowacji, Serbii oraz Węgier mieli okazję zdobyć nową wiedzę, nawiązać nowe znajomości, a także rozwinąć umiejętności prezentowania wyników badań w międzynarodowym środowisku! W ramach wizyt studyjnych wzięli oni udział zarówno w praktycznych szkoleniach, jak i w wydarzeniach upowszechniających, gdzie zaprezentowali uzyskane wyniki badań w formie wystąpień, bądź plakatów.

-„Szkolenie z urządzeń Electronic Eye i Electronic Nose w AgroBioTech Research Centre na Słowackim Uniwersytecie Rolniczym w Nitrze dostarczyło szczegółowych informacji na temat tego, jak te cyfrowe metody analizy mogą być wykorzystywane w ocenie jakości różnych produktów spożywczych. Opanowanie tych metod analizy może otworzyć wiele możliwości w działach kontroli jakości w sektorze spożywczym, ponieważ są one idealne do kontroli parametrów sensorycznych w celu uzyskania standaryzowanego produktu końcowego” mówi Stefan Simunovic z Uniwersytetu w Belgradzie. -„Bardzo doceniam możliwość zobaczenia, jak różne urządzenia do pomiaru właściwości reologicznych i teksturalnych żywności działają i jak można je porównać z tymi na naszej uczelni. Konferencja w Lublinie była dla mnie także świetnym doświadczeniem – nieczęsto zdarza się, by naukowe wydarzenie łączyło w sobie koncert i występ władz uczelni (zespół Never Give UP)!” – dodaje Veronika Božena Hendrychová z Uniwersytetu Mendla w Brnie​.

Wielu uczestników podkreślało, że dzięki spotkaniom udało im się nie tylko zdobyć nowe kompetencje, ale również poszerzyć horyzonty i znaleźć partnerów do przyszłych badań. -“Nowe znajomości nawiązane w trakcie projektu zaowocowały pomysłami na przyszłą współpracę. Możliwość aktywnej prezentacji naszych badań była także wspaniałą okazją do doskonalenia języka angielskiego i określenia dalszej ścieżki naukowej” – podkreśla Andrea Roztočilová z Czech​.

Bezpośrednio w przemyśle – spotkania z praktykami

Kluczowym aspektem współpracy było budowanie mostów pomiędzy światem nauki a sektorem przemysłowym. W czasie trwania projektu zorganizowaliśmy 10 wyjazdów terenowych do regionalnych firm produkujących żywność w Polsce, Słowacji, Czechach, Serbii oraz na Węgrzech. Wizyty te pozwoliły uczestnikom zrozumieć, jak cyfrowe technologie zmieniają procesy produkcyjne.

Dzięki licznym spotkaniom, warsztatom i konferencjom udało się nawiązać wartościowe relacje z przedsiębiorstwami działającymi w sektorze rolno-spożywczym w całym regionie państw Grupy Wyszehradzkiej i Bałkanów. Współpraca ta pozwoliła na wymianę wiedzy, prezentację innowacyjnych technologii oraz dyskusję o przyszłości cyfryzacji w przemyśle spożywczym.  

Jednym z rezultatów projektu było opracowanie e-leafletu pt. „Research Methods for Digital Food Quality Evaluation”, który został opublikowany online i udostępniony wszystkim zainteresowanym. Ten katalog stanowi kompendium wiedzy na temat cyfrowych metod oceny jakości żywności, skierowane szczególnie do doradców rolniczych oraz firm zajmujących się produkcją spożywczą. Publikacja zawiera przegląd nowoczesnych narzędzi i technik oraz dane kontaktowe ekspertów, co ułatwia wymianę wiedzy i nawiązywanie współpracy.

Cyfrowa żywność – przyszłość, która dzieje się dziś

Dlaczego to wszystko jest takie ważne? Bo nie chodzi tylko o to, by żywność wyglądało lepiej i dłużej zachowywała świeżość. Stawka jest dużo większa – bezpieczeństwo żywnościowe, które w obliczu globalnych kryzysów staje się jednym z kluczowych wyzwań. Wojna na Ukrainie uświadomiła nam, jak kruche mogą być łańcuchy dostaw i jak ważne jest mądre gospodarowanie zasobami.

Cyfrowe technologie mogą tu odegrać kluczową rolę. Systemy monitorowania jakości pozwalają ograniczyć marnowanie żywności. Inteligentne analizy pomagają rolnikom i producentom lepiej zarządzać produkcją. A precyzyjne metody oceny składników odżywczych mogą sprawić, że na nasze talerze trafi żywność nie tylko smaczniejsza, ale i zdrowsza.

Co dalej?

Projekt “FOOD Quality in Digital Age” dobiegł końca, ale to dopiero początek. Przez ostatnie miesiące pokazaliśmy, że technologia może zmienić sposób, w jaki produkujemy, badamy i spożywamy żywność. Teraz czas na kolejne kroki – wdrażanie wyników badań, dalszą współpracę międzynarodową i poszukiwanie nowych rozwiązań, które sprawią, że cyfrowa jakość żywności stanie się standardem, a nie wyjątkiem.

Więcej informacji o projekcie znaleźć można na stronie  digitalfoodquality.com.

[Galeria zdjęć]

I ty możesz zostać liderem międzynarodowego projektu!  Osoby zainteresowane wnioskowaniem o granty Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego, zapraszamy do kontaktu z Biurem Projektów Międzynarodowych ().
Kolejny termin składania wniosków upływa już wkrótce!

Projekt “FOOD Quality in Digital Age” (Grant no. 22230075) jest współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji w ramach Grantów Wyszehradzkich z Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Misją funduszu jest promowanie pomysłów na zrównoważoną współpracę regionalną w Europie Środkowej.