“F-Food” pierwszy taki system znakowania żywności o szczególnej wartości odżywczej

Powstaje europejski rynek żywności o szczególnej wartości odżywczej

Ponad połowa dorosłych Europejczyków i jedno na troje dzieci ma nadwagę lub jest otyłe, co jest przyczyną wielu chorób dietozależnych, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca typu II, nowotwory lub choroby układu pokarmowego. Oficjalne doniesienia naukowe potwierdzają, że niezdrowa dieta o wysokiej zawartości soli, cukru i tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans jest jednym z czynników ryzyka zwiększającym śmiertelność w Europie. W trosce o swoje zdrowie konsumenci coraz wyraźniej przekierowują swoje preferencje w kierunku żywności prozdrowotnej, która w nomenklaturze naukowej nazywa się żywnością funkcjonalną. Definicja mówi, że: żywność można nazwać funkcjonalną, jeśli poza zwykłym efektem odżywczym ma ona udowodniony korzystny wpływ prozdrowotny na jedną bądź więcej funkcji organizmu.

Kluczem do zatrzymania dramatycznie złych trendów jest zrozumienie, że 53% zdrowia zależy od diety i aktywności fizycznej.

Żywność funkcjonalna, oprócz normalnej wartości odżywczej, musi posiadać składniki bioaktywne wpływające pozytywnie na funkcjonowanie naszego organizmu i zmniejszające ryzyko zachorowania, szczególnie na choroby zespołu metabolicznego (np. otyłość, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, cukrzycę typu II). Żywność funkcjonalna może być „projektowana”, tzn. celowo modyfikowana poprzez wzbogacanie określonymi substancjami bioaktywnymi, takimi jak: witaminy, składniki mineralne, błonnik pokarmowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, antyoksydanty, probiotyki, prebiotyki, aminokwasy, peptydy. Żywność taka może też być pozbawiana składników niepożądanych np. cukrów, tłuszczów, glutenu, soli.

Stosowanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych ma znaczący wpływ na decyzje podejmowane przez konsumentów, ponieważ produkty oznakowane w ten sposób są postrzegane jako posiadające korzystniejsze właściwości odżywcze. Niestety w obecnym stanie prawnym, oświadczenia mogą być stosowane również w stosunku do produktów wysoko przetworzonych, zawierających np. duże ilości cukru, soli i tłuszczu, co jest sprzeczne z ogólnymi założeniami dotyczącymi stosowania oświadczeń. Oświadczenia mogą wprowadzać konsumentów w błąd, gdyż mogą podkreślać jeden pozytywny aspekt składnika odżywczego, przy jednoczesnym pomijaniu innych, mniej korzystnych składników, które również znajdują się w produkcie.

Pierwszy w Unii Europejskiej System Certyfikacji Żywności o szczególnej wartości odżywczej z profilami składników odżywczych

Dla koordynacji programu w 2023 r. zawiązano spółkę celową: Centrum Badawcze Żywności Funkcjonalnej (CBŻF). CBŻF opracowało  Znak Certyfikujący Unii Europejskiej „F-Food”, który ma na celu wyróżnienie produktów o szczególnej wartości odżywczej. Grupa naukowców z 7 instytutów naukowych (Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Medyczny w Gdańsku, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, Politechnika Gdańska, Uniwersytet Jana Długosza), pod kierunkiem prof. D. Kołożyn-Krajewskiej, przez wiele miesięcy pracowała nad wypracowaniem kompleksowego systemu certyfikacji produktów żywnościowych o szczególnej wartości odżywczej „F-Food”. W systemie wprowadzono postulowany przez Parlament Europejski profil składników odżywczych o trzech zakresach:

• korzystny profil składników odżywczych, który definiuje minimalne zawartości witamin, składników mineralnych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika pokarmowego i białka. Kryterium dostępu do Systemu F-Food oparto o wymóg posiadania co najmniej jednego oświadczenia żywieniowego na powyższe składniki;
• niekorzystny profil składników odżywczych, który definiuje maksymalne zawartości cukru, soli, tłuszczów, a nawet w niektórych kategoriach redukuje je do zera, tak jak w przypadku izomerów trans kwasów tłuszczowych, alkoholu i cukrów prostych. Ponadto, nie dopuszczono szeregu dodatków do żywności, barwników i aromatów;
• niekorzystny profil procesów technologicznych, który eliminuje produkty wysoko przetworzone powstałe z użyciem zaawansowanych procesów technologicznych.

Naukowcy utworzyli spółkę celową: Centrum Badawcze nad Żywnością Funkcjonalną, które opracowało Znak certyfikujący Unii Europejskiej „F-Food” dla żywności o szczególnej wartości odżywczej.

Jest to pierwszy taki system w Unii Europejskiej!

System Certyfikacji F-Food bazuje na przepisach prawa żywnościowego unijnego i polskiego (w tym dotyczących oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych oraz innych dobrowolnych i obowiązkowych systemów znakowania żywności), na normach żywienia dla populacji Polski, na wytycznych dotyczących zasad prawidłowego żywienia, opracowywanych przez NIZP-PZH-PIB i inne uprawnione jednostki naukowo-badawcze oraz na aktualnej wiedzy naukowej.

Kluczowym kryterium Systemu F-Food jest posiadanie co najmniej jednego oświadczenia żywieniowego dla witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego, białka lub nienasyconych kwasów tłuszczowych. Produkty będą opisane w Katalogu Systemu F-Food, zawierające etykiety cyfrowe produktów: m.in. dokładny skład, posiadane oświadczenia żywieniowe, certyfikaty dotyczące sposobu produkcji (EKO, bez GMO) oraz inne informacje (bez laktozy, bez glutenu). Produkty zostaną ocenione i sparametryzowane przez dietetyków CBŻF i uzyskają indeksy dietetyczne poszczególnych składników prozdrowotnych odniesione do Rekomendowanej Wartości Spożycia (RWS).

Środki spożywcze, które uzyskają certyfikat Znaku F-Food będą mogły być oznakowane na froncie opakowania logo Systemu przez okres do 2 lat. Logo ma postać znaku graficznego. Logo i Regulamin Znaku F-Food są rejestrowane w European Union Intellectual Property Office (EUIPO) pod nr. 018969279.

Firmy produkujące żywność funkcjonalną i importerów zainteresowanych współpracą zachęcamy do kontaktu: dr Andrzej Siemaszko, Centrum Badawcze nad Żywnością Funkcjonalną sp. z o.o., ul. Mazowiecka 3, 92-215 Łódź, , tel.: 664 032 122