Dzień Motyla

14 marca każdego roku obchodzimy Dzień Motyla, który został ustanowiony po to, aby uhonorować te piękne, barwne oraz pożyteczne owady.

Motyle są bardzo licznym rzędem owadów, w Polsce znanych jest 162 gatunki motyli dziennych i ok. 3000 nocnych. Występują w różnych środowiskach, wiele z nich jest stenotopami związanymi ściśle z danym środowiskiem np. torfowiskiem czy wydmami. Można je spotykać niemal cały rok, najwcześniej, bo już w końcu lutego pojawia się (Fot.1) Zimowek obrzeżek Agriopis marginaria, natomiast najpóźniej Piędzik przedzimek Operoptera brumata, którego można spotkać nawet w połowie grudnia pod warunkiem występowania dodatnich temperatur. Wiele gatunków zimuje jako postaci dorosłe i mogą on być aktywne nawet w środku zimy w okresach odwilży np. (Fot. 2) Latolistek cytrynek Gonepteryx rhamni, który jest najdłużej żyjącym gatunkiem spośród naszych motyli (11 miesięcy łącznie z zimowaniem).

Fot. 1

Fot. 2

Bardzo ciekawe są powiązania większości gatunków z rodziny modraszkowatych z mrówkami. Modraszki z rodzaju Phengaris np. (Fot. 3) Modraszek arion, którego larwy nie są w stanie przejść pełnego rozwoju bez dostępu do mrowiska konkretnych gatunków mrówek. Mrówki są oszukiwane przez larwy zapachem i sygnałami akustycznymi podobnymi do tych, jakie emitują same mrówki. Gdy znajdą się w mrowisku, stają się drapieżnikami żywiącymi się jajami i larwami mrówek. Mrówki w zamian otrzymują słodką wydzielinę z gruczołu znajdującego się w tylnej części ciała  gąsienicy.

Fot. 3.

Występujący pospolicie (Fot. 4/5) Rusałka kratnik Araschnia levana jako jedyny w Polsce charakteryzuje się wybitnym dymorfizmem sezonowym. Osobniki I pokolenia posiadają tło skrzydeł pomarańczowe, natomiast II jest czarne.

Fot. 4

Fot. 5

W Polsce można spotkać wiele gatunków motyli migrujących do nas głównie z południa Europy czy z północnej Afryki, są to pospolicie występujące (Fot. 6) Rusałka osetnik Vanessa cardui, (Fot. 7) R. admirał V. atalanta i rzadsze – jak Zmierzchnica trupia główka Acherontia atropos oraz jedyny gatunek żywiący się krwią kręgowców Caliptra thalictri.

Fot. 6

Fot. 7

Większość motyli żywi się nektarem kwiatów, jednak sporą grupę stanowią gatunki pobierające płyny z padliny oraz odchodów ptaków i ssaków. Do grupy tej należą przede wszystkim gatunki leśne np. (Fot. 8) Mieniak tęczowiec Apatura iris, (Fot. 9) M. strużnik A. ilia oraz (Fot. 10) Pokłonnik osinowiec Limenitis populi.

Fot. 8

Fot. 9

Fot. 10

Tekst oraz zdjęcia: mgr inż. Wojciech Sekuła
Katedra Zoologii i Ekologii Zwierząt