WERSJA POLSKA

Ireneusz Balicki
Badania nad rozpoznawaniem i leczeniem przewlekłego powierzchownego
zapalenia rogówki u psów 

Przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki jest często występującą chorobą psów, która prowadzi do ograniczenia zdolności widzenia, a nawet ślepoty. Choroba przebiega z objawami wrastania naczyń krwionośnych, nacieku włóknistonaczyniowej tkanki i pigmentacji rogówki. Czynnik etiologiczny przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki pozostaje nadal nieustalony. Niektórzy autorzy uważają się, że jest to choroba o podłożu immunologicznym. Głównym czynnikiem środowiskowym o dużym znaczeniu w etiologii jest promieniowanie ultrafioletowe. Na przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki pacjenci chorują do końca życia. Pomimo zaniku objawów klinicznych w wyniku leczenia, u wielu z nich następuje progresja choroby.

Celem badań było:

a) zastosowanie w leczeniu przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki kropli okulistycznych zawierających 50% roztwór dwumetylosulfotlenku (DMSO) i porównanie tego leczenia z terapią prednizolonem oraz z metodą jednoczesnego podawania prednizolonu i DMSO,

b) porównanie efektów kontynuacji leczenia 50% roztworem DMSO z terapią kroplami okulistycznymi 0,75% cyklosporyny podawanej jednocześnie z 50% DMSO w okresie 8 miesięcy,

c) zastosowanie cytologii impresyjnej w rozpoznawaniu przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki, monitoringu przebiegu procesu chorobowego, a także oceny wpływu DMSO i cyklosporyny na komórki nabłonka przedniego rogówki,

d) określenie wybranych wskaźników peroksydacji lipidów i białek oraz parametrów stanu antyoksydacyjnego zdrowych owczarków niemieckich i mieszańców, a następnie porównanie ich ze wskaźnikami psów chorych na przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki.

Badania kliniczne i cytologiczne przeprowadzono na 79 psach – 55 samcach i 24 samicach w wieku od 2 do 10 lat, o masie ciała od 11 do 54 kg . W celu potwierdzenia występowania przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki, pacjentów poddawano szczegółowemu badaniu okulistycznemu. Podzielono ich na trzy grupy w zależności od sposobu leczenia. W grupie I stosowano Prednizolon 0,5% (Polfa). Pacjentów z grupy II leczono kroplami okulistycznymi zawierającymi 50% roztwór DMSO, natomiast pacjentom z grupy III podawano Prednizolon 0,5% i 50% DMSO. Leki te we wszystkich grupach stosowano do worka spojówkowego pięć razy dziennie przez 2 tygodnie, a następnie 3 razy dziennie przez 3 tygodnie. Po tym okresie w przypadku ustąpienia nacieku zapalnego i zmniejszenia pigmentacji leczenie kontynuowano, podając przez 8 miesięcy krople 50% DMSO lub 0,75% cyklosporynę i 50% DMSO. W pozostałych przypadkach psy leczono innymi metodami farmakologicznymi, także operacyjnie. W celu oceny wyników leczenia w poszczególnych grupach, na zdjęciach fotograficznych, przy użyciu kalibrowanej siatki, określano w procentach powierzchnię rogówki objętą procesem chorobowym przed leczeniem i porównywano ją po 5-tygodniowej oraz 8-miesięcznej terapii. U chorych psów przeprowadzono ocenę komórek nabłonka przedniego rogówki metodą cytologii impresyjnej, wykonywanej za pomocą filtrów miliporowych. Preparaty barwiono metodą PAS.

Wykazano, że w badanej populacji psów przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki występowało najczęściej pomiędzy 4. a 8. rokiem życia zwierząt i dotyczyło w 69,6% samców. Po obliczeniu średniej powierzchni rogówki objętej procesem chorobowym przed leczeniem i porównaniu jej po 5-tygodniowej terapii stwierdzono, że największy zanik nacieku zapalnego i pigmentacji uzyskano w grupie psów leczonych jednocześnie prednizolonem i DMSO, a najmniejszy u pacjentów, u których stosowano tylko DMSO. Wskazuje to, że jednoczesne podawanie 0,5% prednizolonu i 50% DMSO w postaci kropli okulistycznych jest skuteczną metodą terapii przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki, która może być kontynuowana przy użyciu DMSO lub cyklosporyny i DMSO w celu dalszego cofania objawów chorobowych. Jednoczesne podawanie cyklosporyny i DMSO skuteczniej zapobiegało progresji choroby niż podawanie wyłącznie DMSO.

W preparatach cytologii impresyjnej uzyskanych od pacjentów chorych na przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki stwierdzano w sąsiedztwie komórek nabłonkowych występowanie nacieku zapalnego o różnym nasileniu, zbudowanego z komórek jednojądrowych głównie limfocytów i komórek plazmatycznych. W cytoplazmie komórek nabłonkowych obserwowano drobnoziarniste złogi barwnika. Obecne były one również w postaci drobnych lub większych skupisk poza cytoplazmą komórek. Wykonane badania pozwalają stwierdzić, że cytologia impresyjna jest łatwą w wykonaniu i nieinwazyjną metodą, która może być stosowana do diagnostyki przewlekłego powierzchownego zapalenia rogówki. Zastosowanie jej umożliwia badanie dynamiki procesu chorobowego. Badania kliniczne i ocena komórek rogówki tą metodą nie wykazały szkodliwego działania cyklosporyny i DMSO stosowanych do worka spojówkowego przez 8 miesięcy.

Ocenę wybranych wskaźników peroksydacji lipidów i białek oraz stanu antyoksydacyjnego przeprowadzono u 64 psów podzielonych na 4 grupy. Dwie pierwsze grupy stanowiły owczarki niemiecki i mieszańce, u których rozpoznano przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki. W dwóch następnych – kontrolnych – grupach znalazły się zdrowe owczarki niemieckie i mieszańce. W próbkach krwi oznaczano stężenie następujących wskaźników: dialdehydy malonowej (MDA), bityrozyny, formylokinureniny, grupy-SH, a także oznaczono dysmutazę ponadtlenkową (SOD), peroksydazę glutationową (GSH-Px), całkowitą zdolność antyokstdacyjną przy użyciu parametru ferric reducing abillity of plasma oraz zawartość witaminy E.

Badania nie wykazały różnic w parametrach oksydacyjno/antyoksydacyjnych pomiędzy zdrowymi mieszańcami a owczarkami niemieckimi.

Stwierdzone u pacjentów spadek stężenia witaminy E, podwyższenie aktywności SOD, GSH-Px oraz całkowitej zdolności antyoksydacyjnej, a także zwiększenie stężenia MDA, bityrozyny i formylokinureniny może dowodzić, że u psów chorujących na przewlekłe powierzchowne zapalenie rogówki doszło do stresu oksydacyjnego.