WERSJA POLSKA

Marek Szczubiał
Badania nad statusem oksydacyjno-antyoksydacyjnym u swiń w okresie okołoporodowym w aspekcie syndromu MMA

Jednym z elementów homeostazy organizmu koniecznym do prawidłowego przebiegu procesów fizjologicznych jest zachowanie równowagi między procesami prooksydacyjno-antyoksydacyjnymi. Zaburzenie tej równowagi prowadzące do przewagi procesów utleniania i produkcji nadmiernych ilości RFT powoduje stres oksydacyjny, który stanowi zagrożenie dla organizmu i jest związany z etiopatogenezą oraz przebiegiem wielu schorzeń u ludzi i zwierząt. Istnieją przesłanki wskazujące, że stres oksydacyjny ma również udział w powstawaniu zaburzeń okresu okołoporodowego. Najczęstszym schorzeniem okresu okołoporodowego u świń powodującym duże straty ekonomiczne jest syndrom MMA. Mimo że schorzenie jest znane od dawna, do chwili obecnej nie udało się w pełni wyjaśnić jego etiologii i opracować skutecznej profilaktyki. W dostępnym piśmiennictwie niewiele jest danych na temat zachowania się elementów obrony antyoksydacyjnej u świń w okresie okołoporodowym i możliwości udziału stresu oksydacyjnego w etiopatogenezie syndromu MMA.

Celem podjętych badań przeprowadzonych w dwóch etapach było:

a) określenie kształtowania się parametrów obrony antyoksydacyjnej i wskaźników stresu oksydacyjnego u świń w przebiegu prawidłowego okresu okołoporodowego,

b) ustalenie wpływu zaburzeń równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej w okresie okołoporodowym na występowanie syndromu MMA,

c) określenie wpływu suplementacji wybranymi antyoksydantami ciężarnych świń na stan ich obrony antyoksydacyjnej i występowanie stresu oksydacyjnego w okresie okołoporodowym oraz występowanie syndromu MMA.

W pierwszym etapie badań dokonano charakterystyki wybranych parametrów obrony antyoksydacyjnej i wskaźników stresu oksydacyjnego w przebiegu prawidłowego i zaburzonego wystąpieniem syndromu MMA okresu okołoporodowego u świń. Badania przeprowadzono na 60 świniach rasy: wielka biała polska (WBP), polska landrace (PL) oraz WBP ‘ PL, w wieku 1-3 lat. Wszystkie zwierzęta pochodziły z jednego gospodarstwa o zamkniętym cyklu produkcyjnym. Lochy, u których w ciągu 48 godz. po porodzie wystąpiły objawy MMA, stanowiły grupę z syndromem MMA (12 sztuk). Spośród pozostałych klinicznie zdrowych zwierząt 24 losowo wybrane sztuki utworzyły grupę o prawidłowym okresie okołoporodowym. W hemolizatach oznaczano aktywność erytrocytarnych enzymów antyoksydacyjnych: peroksydazy glutationowej (GSH-Px), transferazy glutationowej (GSH-Tr), dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) oraz katalazy (CAT). W osoczu krwi określano stężenie: kwasu askorbinowego (witamina C), witaminy E, glutationu, substancji reagujących z kwasem tiobarbiturowym (TBARS), grup -SH, bityrozyny i formylokinureniny. W surowicy krwi oznaczano stężenie: selenu (Se), cynku (Zn) i miedzi (Cu). Analizując wyniki oznaczeń aktywności enzymów antyoksydacyjnych w erytrocytach badanych świń stwierdzono zarówno u świń zdrowych, jak i tych, u których wystąpił syndrom MMA istotny wzrost aktywności na 24-48 godz. przed porodem. Po porodzie w grupie świń z syndromem MMA nastąpił dalszy istotny wzrost GSH-Px i SOD i spadek aktywności CAT. Zarówno przed porodem jak i po porodzie w tej grupie zwierząt występowała statystycznie istotnie niższa aktywność GSH-Px, GSH-Tr i CAT. W badaniach własnych nie stwierdzono istotnych różnic między badanymi grupami świń w stężeniu selenu, cynku i miedzi w surowicy krwi.

Przeprowadzone badania wykazały w obu grupach świń istotny spadek po porodzie stężenia witaminy C w osoczu krwi. U świń, u których wystąpił syndrom MMA zarówno przed porodem, jak i bezpośrednio po porodzie, stężenie witaminy C było istotnie niższe. Stężenie witaminy E w osoczu badanych świń obniżało się w miarę zbliżania się terminu porodu. Począwszy od ostatnich 24-48 godz. przed porodem do 13-14 dnia po porodzie stężenie witaminy E było niższe w grupie z syndromem MMA niż u świń zdrowych. W 6-7 dniu i 13-14 dniu po porodzie różnice osiągnęły istotność statystyczną. Również stężenie glutationu w osoczu świń, u których wystąpił syndrom MMA, było przez większość okresu okołoporodowego istotnie niższe w porównaniu do zwierząt zdrowych. W obu grupach najniższe wartości stężenia glutationu odnotowano 24-48 godz. przed porodem i 24-48 godz. po porodzie.

Przeprowadzone badania wykazały, że 24-48 godz. przed porodem w osoczu badanych świń wystąpił istotny wzrost stężenia TBARS, co wskazuje na zwiększenie peroksydacji lipidów. U świń zdrowych w 6-7 dniu po porodzie doszło do spadku stężenia TBARS. W grupie świń z syndromem MMA po porodzie wystąpił dalszy wzrost stężenia TBARS. W tej grupie świń stężenie TBARS było istotnie wyższe niż u zwierząt zdrowych.

Uzyskane wyniki badań własnych wykazały istotny wzrost stężenia grup -SH w osoczu badanych świń w ostatnich 24-48 godz. poprzedzających poród. Dalszy istotny wzrost stężenia grup -SH wystąpił po porodzie u świń, które zachorowały na MMA. W obu grupach świń stwierdzono wzrost stężenia bityrozyny w osoczu krwi 24-48 godz. przed porodem i 24-48 godz. po porodzie oraz stężenia formylokinureniny 24-48 godz. przed porodem. Statystycznie istotnie wyższe stężenie zarówno bityrozyny, jak i formylokinureniny stwierdzono w grupie, w której wystąpił syndrom MMA.

W drugim etapie badań oceniono wpływ suplementacji ciężarnych świń witaminą C łącznie z witaminą E oraz beta-karotenem na ich równowagę prooksydacyjno-antyoksydacyjną w okresie okołoporodowym i występowanie syndromu MMA. Badania przeprowadzono na 120 świniach rasy: WBP, PL oraz WBP ‘ PL, w wieku 1-3 lat. Wszystkie świnie pochodziły z tego samego gospodarstwa co zwierzęta użyte w pierwszym etapie badań. Zwierzęta podzielono na dwie grupy – doświadczalną i kontrolną – po 60 sztuk każda. Świnie z grupy doświadczalnej od połowy ciąży (od 57-58 dnia ciąży) otrzymywały z paszą 2 razy w tygodniu po 200 mg witaminy E i 1000 mg witaminy C na sztukę w postaci Polfamixu EC (Polfa Kutno) oraz w 14 i 7 dniu przed porodem domięśniowo beta-karoten w dawce 70 mg na sztukę (Carofertin R , Werfft-Chemie GmbH, Wiedeń). Grupa kontrolna nie była suplementowana. Stwierdzono istotny wzrost aktywności GSH-Px, SOD i CAT w erytrocytach oraz stężenia witaminy C i witaminy E w osoczu suplementowanych świń w okresie okołoporodowym. Świnie, które otrzymywały w drugiej połowie ciąży kombinację tych antyoksydantów miały w okresie okołoporodowym istotnie niższe stężenie TBARS, bityrozyny i formylokinureniny w osoczu krwi i wyższe stężenie grup -SH.

Poprawie statusu prooksydacyjno-antyoksydacyjnego u suplementowanych świń towarzyszyło obniżenie odsetka przypadków syndromu MMA.