WERSJA POLSKA

ZESZYT 332

Renata Klebaniuk
Efektywność stosowania preparatu glukogennego w dawkach pokarmowych zawierających zboża o różnej podatności skrobi na rozkład w żwaczu u wysoko wydajnych krów mlecznych 

Najtrudniejszą grupą żywieniową wśród przeżuwaczy są niewątpliwie wysoko wydajne krowy mleczne, szczególnie w okresie okołoporodowym. Podjęte badania miały na celu wybór dodatku glukogennego oraz przeanalizowanie wpływu jego dawki i okresu podawania krowom w okresie żywienia okołowycieleniowego na pobranie pasz i strawność stosowanych dawek pokarmowych, występowanie zaburzeń metabolicznych, wydajność i skład mleka oraz wybrane parametry biochemiczne krwi i moczu. Oceniono również efektywność stosowania tego dodatku w dawkach pokarmowych zawierających zboża o różnej podatności skrobi na rozkład w żwaczu.
Przeprowadzono trzy doświadczenia na krowach mlecznych, będących w 2, 3, 4 lub 5 laktacji (dośw. 1 – 40 sztuk, dośw. 2 – 56, dośw. 3 – 60 krów). Krowy żywiono indywidualnie. W skład dawek pokarmowych wchodziły: kiszonka z kukurydzy, sianokiszonka z traw i siano łąkowe oraz mieszanka treściwa. Celem doświadczenia 1 była ocena efektywności stosowania i wybór do dalszych badań jednego z trzech dodatków glukogennych: glikolu propylenowego (mieszanina glikolu propylenowego płynnego i sypkiego), mieszaniny płynnego glikolu propylenowego i sypkiego propionianu sodu oraz preparatu glukogennego (GPM), składającego się z glikolu propylenowego (40%), propionianu sodu (40%), melasy (15%) i stabilizatorów (5%). Testowane dodatki podawano krowom przez 4 tygodnie (jeden tydzień przed wycieleniem do końca trzeciego tygodnia laktacji), w ilości 350 g/szt./dz., jednorazowo przy rannym odpasie. Doświadczenie 2 miało w założeniu ustalenie optymalnej dawki wybranego na podstawie doświadczenia pierwszego dodatku oraz określenie optymalnego czasu jego stosowania. W doświadczeniu tym krowy otrzymywały zróżnicowany poziom preparatu glukogennego (GPM): 200, 350 lub 500 g/sztukę/dzień przez 4 (jeden tydzień przed wycieleniem do końca trzeciego tygodnia po wycieleniu) lub 7 tygodni (jeden tydzień przed wycieleniem do końca szóstego tygodnia laktacji). Pełną dawkę GPM podawano raz dziennie, podczas porannego odpasu. Celem doświadczenia 3 było określenie skuteczności podawania dodatku glukogennego w ilości i przez czas uznany za najbardziej optymalny na podstawie wyników doświadczenia 2, przy zastosowaniu mieszanek treściwych różniących się stopniem degradacji skrobi w żwaczu. Krowy grup kontrolnych (K 3.1, K 3.2 i K 3.3) otrzymywały mieszanki treściwe oparte na zbożach o zróżnicowanej podatności ich skrobi na rozkład w żwaczu: M1 – opartą na kukurydzy (niski stopień rozkładu); M2 – bazującą na pszenicy i jęczmieniu (50 : 50%, wysoki stopień degradacji w żwaczu); M3 – opartą na kukurydzy, pszenicy i jęczmieniu (50 : 25 : 25%). Krowy grup doświadczalnych (G 3.1, G 3.2, G 3.3) otrzymywały GPM w ilości 500 g/szt./dz. przez 7 tygodni (jeden tydzień przed wycieleniem do końca 6. tygodnia laktacji) przy analogicznych jak w grupach kontrolnych mieszankach treściwych. 
W czasie doświadczeń oceniono pobranie pasz, wydajność mleka krów i zawartość w nim białka, tłuszczu i mocznika, kondycję krów, strawność podstawowych składników pokarmowych, wybrane wskaźniki biochemiczne krwi i moczu. Wyliczono zużycie jednostek pokarmowych na produkcję 1 kg FCM oraz stanowiących rezerwę energetyczną na odbudowę masy ciała badanych krów.
Wyniki produkcyjne i zdrowotne pozwoliły stwierdzić wyższość preparatu glukogennego (GPM) nad stosowanymi czystymi substancjami glukogennymi. GPM okazał się dodatkiem, który wpływa na zwiększenie syntezy glukozy w wątrobie i podwyższenie jej koncentracji w osoczu krwi oraz stabilizuje przemiany biochemiczne w organizmie. Efektywność stosowania GPM zależała od jego dawki i czasu podawania, a także od podatności na rozkład w żwaczu skarmianych w mieszankach zbóż. 
Stosowane dodatki glukogenne wpłynęły na wzrost wydajności mlecznej krów, ograniczenie spadku ich kondycji oraz zmniejszyły zużycie jednostek energetycznych na produkcję 1 kg FCM. Dodatki glukogenne miały wpływ na wartości oznaczanych wskaźników biochemicznych osocza krwi (wzrost zawartości glukozy i obniżenie stężenia kwasu b-hydroksymasłowego, wolnych kwasów tłuszczowych, kwasu moczowego i mocznika, wzrost aktywności AP przy jednoczesnym wzroście stężenia fosforu w osoczu, ograniczenie aktywności AST i ALT) i moczu (obniżenie zawartości glukozy i BHM).
Najlepsze wyniki uzyskano stosując preparat glukogenny (GPM) w dawce 500 g/dz./szt. przez 7 tygodni (1 tydzień przed i do końca 6. tygodnia po wycieleniu). Przyczynił się on do poprawy strawności składników pokarmowych w skarmianych dawkach, wpłynął na wzrost wydajności mlecznej krów i optymalizację składu mleka. W mleku krów otrzymujących GPM stwierdzono istotnie większą zawartość fosforu (o 7,5%) oraz cynku (o 60%), a w osoczu krwi większą zawartość wapnia (13%), fosforu (15%), cynku (5%) i żelaza (6,5%) w porównaniu z grupami kontrolnymi.

Stwierdzono interakcję GPM i mieszanek treściwych zawierających zboża o zróżnicowanej podatności na rozkład w żwaczu w odniesieniu do większości omawianych parametrów. Największą wydajnością mleczną, przy jednocześnie najmniejszym zużyciu energii na jednostkę produkcji mleka oraz najmniejsze straty masy ciała w badanym okresie stwierdzono u krów otrzymujących GPM i mieszankę treściwą opartą na kukurydzy, pszenicy i jęczmieniu w proporcji 2 : 1 : 1. U krów tej grupy wykazano istotne ograniczenie zawartości BHM i WKT w osoczu krwi, największy procentowy udział frakcji HDL-Chol w cholesterolu całkowitym, wzrost aktywności fosfatazy alkalicznej i jednocześnie o 15% większe stężenie fosforu w osoczu krwi, a także ograniczenie aktywności AST i ALT. Z kolei u krów karmionych, mieszanką treściwą z udziałem pszenicy i jęczmienia lub tych zbóż i kukurydzy wraz z GPM stwierdzono wyższą strawność białka ogólnego i skrobi.