WERSJA POLSKA

ZESZYT 345

Robert Gruszecki
Czynniki modyfikujące wzrost roślin oraz wielkość i jakość plonu pietruszki korzeniowej Petroselinum crispum (Mill.) Nym. w uprawie na zbiór wczesny

Celem badań było określenie możliwości uprawy pietruszki korzeniowej z siewu późnoletniego i przedzimowego na zbiór wczesny. Oceniono zdolność do przezimowania, podatność na jaryzację oraz ustalono termin osiągania wielkości handlowej. Ważnym czynnikiem badań była ocena wielkości i jakości plonu, uwzględniająca zawartość wybranych składników chemicznych w korzeniach i liściach.
Materiał i metody badań. W doświadczeniu uwzględniono dwie odmiany pietruszki: wczesną ‘Cukrowa’ i późną ‘Berlińska PNE’. Zastosowano 6 terminów siewu: 5 lipca, 25 sierpnia, 5 września, 15 września, przedzimowy i wiosenny. Do zbioru roślin przystępowano, gdy cotygodniowe pomiary wykazały, że średnia średnica korzenia 30 kolejnych roślin w rzędzie była większa niż 20 mm. Rośliny z siewu 5 lipca zbierano po pojawianiu się pierwszych (< 10%) pędów kwiatostanowych. 
Wyniki. Z uzyskanych danych wynika, że przezimowanie zależało od fazy wzrostu, jaką rośliny osiągnęły przed nastaniem zimy. Rośliny, które wytworzyły 1 liść prawie wszystkie ginęły w czasie zimy. Do fazy 4–5 liści ich zdolność do przetrwania niesprzyjających warunków zwiększała się. Rośliny, które wytworzyły 5 i więcej liści zimowały podobnie, a warunki pogodowe wywierały znacznie mniejszy wpływ na ich przezimowanie niż na rośliny mniej zaawansowane we wzroście. 
Podatność roślin pietruszki korzeniowej na jaryzację zależała od fazy wzrostu, jaką osiągnęły przed zimą. Rośliny, które wytworzyły 1 liść nie ulegały jaryzacji. W miarę osiągania większej liczby liści udział roślin, które wiosną wydały pędy kwiatostanowe zwiększał się. Szczególnie duże różnice stwierdzono pomiędzy roślinami, które wytworzyły 3 (4,4%) i 4 (31,6%) liście. Rośliny, które miały przed zimą 4–6 liści jaryzowały się w różnym stopniu w zależności od warunków pogodowych. Spośród roślin, które wytworzyły ponad 6 (‘Berlińska PNE’) lub 7 liści (‘Cukrowa’) co najmniej połowa tworzyła pędy kwiatostanowe niezależnie od warunków pogodowych. 
Uprawa pietruszki korzeniowej z siewów późnoletnich umożliwiła znaczne przyspieszenie zbiorów roślin w porównaniu z terminem zbioru z siewu wiosennego. Rośliny uzyskane z siewów późnoletnich osiągały wielkość handlową średnio od 52 (25 sierpnia) do 44 dni (15 września) wcześniej. Jednak termin osiągania wielkości handlowej był uzależniony od warunków pogodowych w okresie wegetacji. W przypadku roślin z siewu 25 sierpnia termin ten w poszczególnych latach różnił się o 35 dni, z siewu 5 września o 30 dni, z siewu 15 września o 16 dni i z siewu przedzimowego o 15 dni. 
Z późnoletnich najlepszy był siew 5 września. Rośliny z tego siewu zimowały stosunkowo dobrze, a liczba tych, które wydały pędy kwiatostanowe była mała (średnio 13,4%). Plon korzeni tych roślin był największy spośród zebranych z siewów późnoletnich i charakteryzował się najmniejszą zmiennością w zależności od sezonu uprawy. 
Większą przydatnością do uprawy z siewu późnoletniego charakteryzowały się rośliny odmiany ‘Cukrowa’. W porównaniu z roślinami odmiany ‘Berlińska PNE’ lepiej zimowały w fazie 2–3 liści, miały mniejszą skłonność do wytwarzania pędów kwiatostanowych w fazie 4–6 liści i wcześniej osiągały wielkość handlową. Rośliny odmiany ‘Cukrowa’ z siewów późnoletnich charakteryzowały się wierniejszym plonowaniem niż rośliny odmiany ‘Berlińska PNE’. 
Na podstawie przeprowadzonych analiz chemicznych stwierdzono, że rośliny z siewów późnoletnich w momencie osiągania wielkości handlowej ustępowały tym z siewu wiosennego tylko pod względem zawartości olejku eterycznego w korzeniach. Zawartość pozostałych składników, tj. suchej masy, kwasu L-askorbinowego i β-karotenu, w korzeniach i liściach była na podobnym poziomie lub nawet większa niż u roślin z siewu wiosennego. Zawartość azotanów(V) w korzeniach i liściach roślin z siewów późnoletnich i wiosennego była najczęściej podobna, więcej stwierdzano ich najczęściej u roślin z siewu przed-zimowego. Najwięcej olejku eterycznego zawierały w korzeniach rośliny z siewu wiosennego i przedzimowego, a w liściach z siewu przedzimowego. W olejku z korzeni dominował apiol, przy znacznej zawartości β-pinenu i mirystycyny, a w olejku z liści głównymi składnikami były mircen, α-pinen, p-cymenen i β-felandren.
Wyniki doświadczeń pozwalają stwierdzić, że w warunkach klimatycznych Polski możliwa jest uprawa pietruszki korzeniowej z siewu późnoletniego. Uzyskany plon w porównaniu z otrzymanym z siewu wiosennego był mniejszy, ale wcześniejszy o 6–7 tygodni i często niegorszej jakości.