WERSJA POLSKA

ZESZYT 363

Charakterystyka inwazji Anoplocephala perfoliatau koni z uwzględnieniem aspektów molekularnych i proteomicznych
zeszyt 363, ss. 110

Zmiany w strukturze hodowli koni w Polsce stały się przyczyną nowych zagrożeń parazytologicznych, w tym tasiemcami z gatunku Anoplocephala perfoliata. Z uwagi na problemy diagnostyczne oraz przekonanie o niskiej patogenności A. perfoliata, w Polsce nie prowadzono szczegółowych badań z zakresu inwazjologii i patogenezy tego pasożyta. Dodatkowo dominacja w latach ubiegłych w Polsce koni roboczych, u których z uwagi na specyfikę utrzymania występuje znikome ryzyko zarażenia A. perfoliata, spowodowała, że dotychczas problem tasiemczycy jednokopytnych był marginalizowany. Obecnie, gdy wzrasta populacja koni utrzymywanych w małych hodowlach i ośrodkach użytkujących konie, tasiemce jednokopytnych stają się ważnym patogenem. Inwazje te występują w różnych regionach kraju, o czym świadczy monitoring rozprzestrzeniania inwazji.

Brak danych z zakresu inwazjologii oraz patogenezy w kontekście różnorodności genetycznej, charakterystyki molekularnej i proteomicznej w obrębie gatunku Anoplocephala perfoliata był przyczyną podjęcia takich badań. Stąd celem pracy było określenie prewalencji inwazji Anoplocephala perfoliata u koni w różnych systemach utrzymania, intensywności i rozprzestrzenienia w organizmie oraz dynamiki inwazji, a także porównanie fragmentów genomu i profili białkowych tego pasożyta w zależności od sposobu rozmieszczenia tasiemców w jelicie.

Badaniami objęto przyżyciowo 827 koni, oceniając koproskopowo, metodą sedymentacyjno-flotacyjną, ekstensywność oraz wpływ różnych czynników hodowlanych na rozprzestrzenienie inwazji A. perfoliata w różnych systemach utrzymania. Dodatkowo u 1626 koni przeprowadzono badania poubojowe, oceniając intensywność inwazji i charakteryzując rozmieszczenie tasiemców. Dokonano porównania fragmentu genomu i proteomu oraz oddziaływania patogennego pasożytów pochodzących z różnych sposobów rozmieszczenia (skupionego i rozproszonego).

Stwierdzono najwyższą prewalencję A. perfoliata w hodowli stadnej (30%), przy 58,33% zarażonych stadach. Udowodniono znaczący wpływ podmokłych pastwisk na rozprzestrzenianie się inwazji A. perfoliata. W badaniach poubojowych stwierdzono 6,6% ekstensywność inwazji, przy zróżnicowanej intensywności w granicach od 2 do 2069 tasiemców. Potwierdzono występowanie tasiemców w charakterystycznych klastrach (skupiony sposób rozmieszczenia pasożytów) w 36,11% inwazji, cechujących się znacznym oddziaływaniem patogennym. Dominowały inwazje o średniej intensywności, w przedziałach 11 do 50 i 51 do 100 tasiemców. Wykazano największy odsetek zarażeń u zwierząt w wieku od 5 do 20 lat, przy niewielkiej ekstensywności u źrebiąt do 1 roku życia oraz młodych koni w wieku od 1 do 3 lat. Stwierdzono częstsze występowanie inwazji u klaczy i wałachów niż ogierów oraz brak jej wpływu na stan odżywienia u zarażonych zwierząt. Zasięg inwazji w żywicielu miał najczęściej charakter ograniczony i dotyczył zastawki biodrowo-ślepej oraz głowy jelita ślepego. Nakreślono dynamikę przebiegu inwazji z wczesnojesiennym szczytem zarażeń, co może być pomocne przy opracowywaniu lokalnych strategii zwalczania inwazji. Wykazano, że w endemicznym utrzymywaniu się inwazji największą rolę odgrywają pasożyty zimujące w przewodzie pokarmowym koni, natomiast mniejsze znaczenie mają larwy tasiemców zimujące w żywicielach pośrednich. W badaniach histopatologicznych wykazano korelację między liczbą i sposobem rozmieszczenia pasożytów a nasileniem zmian patologicznych w ścianach jelit. Szczególnie w inwazjach z występowaniem pasożytów w klastrach stwierdzono redukcję liczby komórek kubkowych i zwojów nerwowych jelitowego układu nerwowego oraz zmiany przerostowe i zwyrodnieniowe błony śluzowej i podśluzowej. Zwielokrotnienie liczby grudek chłonnych oraz liczne nacieki komórkowe potwierdzają indukcję stanu zapalnego ściany jelita jako głównego patomechanizmu inwazji. Badania porównawcze fragmentu genomu pasożyta wykazały istotne różnice sekwencji poszczególnych izolatów, potwierdzając występowanie kilku grup podobieństw, zwłaszcza w odniesieniu do sekwencji rejonów konserwatywnych (gen 5,8S rRNA). Techniką elektroforezy 2D wykazano dodatkowo różnice w występowaniu i ekspresji określonych białek proteomu Anoplocephala perfoliata, co potwierdza niejednorodność gatunku.

Wnioski. Badania dowiodły, iż tasiemczyce jednokopytnych występują często i są ważnym czynnikiem wpływającym na stan zdrowia koni w Polsce. Przeprowadzone analizy molekularne i proteomiczne są prekursorowymi badaniami, zmierzającymi do wyznaczenia czynników odpowiedzialnych za wybór określonego sposobu rozmieszczenia tasiemców w jelicie żywiciela, a przez to określenia czynników odpowiedzialnych za zróżnicowaną patogenność inwazji.