WERSJA POLSKA

ZESZYT 365

Wybrane parametry systemowej odpowiedzi immunologicznej u psów z atopowym zapaleniem skóry
zeszyt 365, ss. 122

Atopowe zapalenie skóry (AZS, atopy dermatitis, AD) psów jest przewlekłą, nawrotową chorobą, wynikającą z genetycznej predyspozycji organizmu do rozwoju nadwrażliwości na alergeny środowiskowe. W przebiegu AZS występuje silny świąd oraz obserwuje się charakterystyczną lokalizację i obraz kliniczny zmian skórnych. Choroba jest nieuleczalna, dlatego wymaga regularnego leczenia pacjenta przez całe jego życie. W toku postępowania lekarskiego konieczne jest pewne rozpoznanie alergologiczne oraz wybranie najkorzystniejszego dla pacjenta leczenia objawowego. Postępowanie lecznicze powinno być dostosowane do każdego pacjenta i monitorowane zależnie od stopnia nasilenia choroby. W tym celu wykorzystuje się szereg metod umożliwiających obiektywną ocenę statusu układu immunologicznego oraz zmian układowych bądź narządowych u psa w przebiegu AZS.

Celem pracy była ocena wybranych wskaźników odpowiedzi immunologicznej u psów z AZS oraz zdrowych w aspekcie ich przydatności do diagnozowania oraz monitorowania zarówno przebiegu choroby, jak i skuteczności terapii objawowej z zastosowaniem antybiotyku, glikokortykosteroidu, cyklosporyny oraz pentoksyfiliny. Porównawcza analiza wskaźników immunologicznych umożliwiła także określenie wpływu wymienionych leków na zmianę profilu odpowiedzi immunologicznej.

Badania właściwe wykonano u psów różnych ras w wieku 1–3 lata, u których stwierdzono AZS. Grupę kontrolną stanowiły psy zdrowe. W pierwszym etapie badań ropne zapalenie skóry u psów z AZS leczono cefaleksyną w dawce 30 mg/kg m.c./dzień doustnie, przez 2–4 tygodnie. Po likwidacji dermatozy wikłającej, psy z niepowikłanym AZS (stadium rumieniowo-świądowe) otrzymywały doustnie prednizon (0,5 mg/kg m.c./dzień) lub cyklosporynę (5 mg/kg m.c./dzień) przez kolejne 4 tygodne. Pacjentom, u których po 4-tygodniowej terapii przeciwświądowej i przeciwzapalnej nie uzyskano remisji choroby, przez następne 4 tygodnie podawano pentoksyfilinę (10 mg/kg m.c./dzień). Podczas całego okresu leczenia, w odstępach dwutygodniowych dokonywano oceny odsetka subpopulacji leukocytów krwi metodą cytometrii przepływowej przy zastosowaniu przeciwciał skierowanych przeciwko cząsteczkom powierzchniowym CD3, CD4, CD8, CD21, CD11b, CD11/18 oraz MHC klasy II. Dodatkowo oznaczono surowicze stężenie IL-10 oraz aktywność fagocytarną i zdolność wewnątrzkomórkowego zabijania leukocytów krwi. Jednocześnie wykonywano badania hematologiczne i biochemiczne krwi oraz moczu.

U psów z AZS powikłanym ropnym zapaleniem skóry stwierdzono we krwi obwodowej istotnie wyższe niż u osobników zdrowych wartości odsetka limfocytów T zawierających antygen CD8, CD11b, CD11/18 i limfocytów B CD21 oraz stężenia IL-10. Niezależnie od stopnia nasilenia choroby, u psów z AZS wykazano także istotny wzrost odsetka komórek fagocytarnych zdolnych do wewnątrzkomórkowego zabijania, co jest wskaźnikiem ich aktywności metabolicznej. Natomiast nie zaobserwowano istotnych różnic w kształtowaniu się odsetka granulocytów i monocytów zawierających cząsteczki CD11b, CD11/18 oraz cząsteczek MHC klasy II we krwi obwodowej psów z AZS oraz zdrowych. U psów z AZS po leczeniu antybiotykiem notowano niską w porównaniu z osobnikami zdrowymi ekspresję cząsteczek MHC klasy II oraz istotny spadek odsetka limfocytów T CD3 i B CD21.

Zastosowany w leczeniu AZS prednizon wykazywał w krótkim czasie działanie immunosupresyjne, manifestujące się istotnym spadkiem odsetka limfocytów zawierających cząsteczki MHC klasy II oraz cząsteczki CD3, CD4, CD21, CD11b i CD11/18, przy stałym poziomie limfocytów CD8, który utrzymywał się jeszcze przez 2 tygodnie po zakończeniu leczenia objawowego. Cyklosporyna u psów z AZS wykazywała właściwości immunomodulujące podwyższając odsetek limfocytów CD3, CD4, CD8 i CD21 i obniżając limfocytów CD11b i CD11/18, przy stałym udziale cząsteczek MHC klasy II. Immunomodulujący wpływ cyklosporyny obserwowano jeszcze przez 2 tygodnie po odstawieniu leku. Natomiast u psów z AZS leczonych pierwotnie cyklosporyną lub prednizonem, a następnie pentoksyfiliną stwierdzono istotny spadek udziału procentowego limfocytów CD3, CD4 i leukocytów CD11/18, przy niezmiennym odsetku limfocytów CD21.

Profil odpowiedzi immunologicznej u psów z AZS jest zależny od stopnia nasilenia choroby. Psy z AZS powikłanym ropnym zapaleniem skóry miały istotnie wyższy odsetek cząsteczek MHC II, limfocytów T CD8, CD11b, CD11/18 i B CD21 oraz większe stężenie IL-10 w surowicy w porównaniu z osobnikami zdrowymi, co wskazuje na istotną rolę w patogenezie tej choroby humoralnych mechanizmów fazy efektorowej odpowiedzi immunologicznej. Natomiast u psów z niepowikłanym AZS profil odpowiedzi immunologicznej zmieniał się w zależności od zastosowanego leczenia przeciwświądowego i przeciwzapalnego.