Nowe oblicze Sadu Doświadczalnego w Felinie

Maj – najpiękniejszy miesiąc, ze względu na obficie kwitnące drzewa i roznoszące się zapachy… W Sadzie Doświadczalnym w Felinie co prawda już wcześniej pojawiły się żółte pompony kwiatów derenia, ale dopiero teraz sad huczy od uwijających się pszczół.

Stopniowo rozchylają się kwiaty poszczególnych odmian jabłoni, a jest ich w naszym sadzie ponad 5 tysięcy. Dużą część stanowi kolekcja starych odmian. Okulizowane na tej samej podkładce półkarłowej P 60, by móc zaobserwować różnice w rozwoju i wzroście poszczególnych odmian, ale także jak zachowują się w warunkach uprawy intensywnej, czyli takiej jaką wybiera się w większości sadów komercyjnych.

Odmiany uprawne jabłoni należą do umownego gatunku jabłoń domowa (Malus x domestica Borkh..), który nie występuje w stanie naturalnym. Utworzono go, by usystematyzować wszystkie odmiany wyhodowane na przestrzeni wieków. Początkowo za przodka jabłoni uważano występujący na Kaukazie gatunek: M. pumila Mill. i powszechny w całej Eupropie M. sylvestris Mill. Obecnie przypuszcza się, że wiele odmian jabłoni powstało przez hybrydyzację wymienionych gatunków z M. sieversii (Ledeb.), M. orientalis i M. bacatta. Hybrydyzację gatunków umożliwiły owady zapylające, a człowiek poprzez selekcję wartościowych roślin i dalsze ich rozmnażanie wegetatywne, przyczynił się do powstania M. domestica. Zatem pozyskiwanie istniejących już ponad 10 tys. odmian jabłoni trwa około 3 tysięcy lat. Chociaż od lat 20-tych ubiegłego stulecia stworzono wiele programów hodowlanych, to i tak wciąż bardzo istotne w strukturze obecnych sadów odmiany jak ‘Golden Delicious’ i Granny Smith’, powstały z selekcji siewek. Dopiero w ostatnich dekadach uprawa nowych odmian, uzyskanych w ramach celowej hodowli, nabiera większego znaczenia. W naszym sadzie rosną wspomniane historyczne odmiany, jak też o rodowodzie polskim: ‘Kosztela’, ‘Rapa Zielona’, ‘Polskie Mnichy’, ‘Rarytas Śląski’, ‘Bursztówka Polska’. Zgromadziliśmy też stare odmiany pochodzące z krajów ościennych, które dawniej były chętnie uprawiane przez ludność polską jak litewskie: Ananas Berżenicki, Cukrówka Litewska, Malinówka Berżenicka, Reneta Litewska, Strumiłówka, Śmietankowe; rosyjskie: Antonówka Zwykła, Antonówka Półtorafuntowa, Charłamowska, Kandil Sinap; ukraińskie: Aporta; niemieckie: Cesarz Wilhelm (syn. Reneta Czerwona), Grochówka, Żeleźniak, z krajów nadbałtyckich: Grafsztynek Inflancki, Oliwka Inflancka, Glogierówka (syn. Pepina Litewska) i wiele innych. Oczywiście nie brakuje odmian popularnych w nowoczesnych sadach jak ‘Red Chief’, ‘Szampion Reno’, ‘Muna’, ‘Jonaprince’, ‘Lola’, ‘Gala Fendeca’, ‘Evelina’ i inne.

W małej winnicy założonej w 2020 roku kontynuujemy doświadczenia m.in. na odmianach : ‘Resling’, ‘Chardonnay’, ‘Hibernal’, ‘Muscat’ i ‘Solaris’. Mamy też bogatą kolekcję odmian przerobowych i deserowych takich jak ‘Merlot’, ‘Zweigelt’, ‘Regent’ i ‘Jutrzenka’.

Obok sadu jabłoniowego, w tym roku posadziliśmy kwaterę derenia jadalnego, na której planuje się założenie doświadczeń optymalizujących produkcję ekologiczną. Wybrane odmiany polskie jak ‘Dublany’ oraz ukraińskie: ‘Władimirskij’,‘Korałłowyj’, a także lubelskie genotypy ‘Wielena’ i ‘Mak’ umożliwią przystosowanie drzew do mechanicznego zbioru owoców.

Kwitnący dereń jadalny (Cornus mas)